6 нчы вариант
2 нче б_лек
Прочитайте текст. Определите, какие из приведенных утверждений 9-16 соответствуют содержанию текста (1- текстка туры кил‰), какие не соответствуют ( 2- текстка туры килми).
ГалимGан Ибраkимов зур ‰дип кен‰ т_гел, д‰_л‰т k‰м G‰м‰гать эшлеклесе д‰, галим k‰м педагог та иде.
Гади бер татар авылында крестьян гаил‰сенд‰ туган бер малайга зур язучы, к™р‰шче, галим k‰м G‰м‰гать эшлеклесе булып кит‰рг‰ н‰рс‰ ярд‰м итте соS? Нинди к™ч аны шундый биеклекк‰ к_т‰рде?
Бу сорауга Gавап итеп, зур ш‰хеснеS ‰k‰миятле ™ч сыйфатын к_рс‰терг‰ кир‰к. Беренчесе – туган илг‰, халыкка м‰х‰бб‰т, б™тен гомере буена аларга бурычлы итеп санау. ГалимGан ИбраkимовныS б™тен эшч‰нлеге, ф‰нни хезм‰тл‰ре ‰н‰ шул изге тел‰к бел‰н сугарылган. €дипнеS образлары укучыларда к™чле т‰эсир калдыра, авыл тормышына, аныS г_з‰л табигатен‰ м‰х‰бб‰т т‰рбиял‰_г‰ ярд‰м ит‰.
Икенче сыйфаты – максатка омтылучанлык k‰м принципиальлек.
Ниkаять, аныS ™ченче м™kим сыйфаты – тир‰н белемле, киS эрудицияле булуы, гомере буе _злегенн‰н укуы, белемен тулыландырып торуы.
ГалимGан Ибраkимов – татар телен, халык авыз иGатын, язма ‰д‰биятны б™тен нечк‰лекл‰ре бел‰н бел_е k‰м яратуы ™стен‰, классик рус ‰д‰биятын k‰м башка халыклар ‰д‰биятларын да ныклап ™йр‰нг‰н галим k‰м ‰дип.
(М.Х‰с‰новтан)
9. Авыда туса да, малай зур уSышларга иреш‰ алган.
текстка туры кил‰ 2) текстка туры килми
10. €дипк‰ аныS к_пт™рле сыйфатлары ярд‰м итк‰н.
текстка туры кил‰ 2) текстка туры килми
11. Язучы _зен халкына бурычлы дип санаган.
текстка туры кил‰ 2) текстка туры килми
12. Язучы иGат итк‰н образлар укучыларга т‰эсир итми.
текстка туры кил‰ 2) текстка туры килми
13. АныS ‰с‰рл‰ре максатчанлык, юмартлык т‰рбияли.
текстка туры кил‰ 2) текстка туры килми
14. ГалимGан Ибраkимов максатчан кеше булган.
текстка туры кил‰ 2) текстка туры килми
15. €дип гомере буе белемг‰ омтылган.
текстка туры кил‰ 2) текстка туры килми
16. ГалимGан Ибраkимов татар ‰д‰биятын ™йр‰н_ бел‰н ген‰ чикл‰нг‰н.
текстка туры кил‰ 2) текстка туры килми
17. Прочитайте тексты и установите соответствие между текстами А-Е и заголовками 1-8. Запишите свои ответы в таблицу. Используйте каждую цифру только один раз. В задании есть один лишний заголовок.
1. Кошлар кебек яш‰_ тел‰ге 5. Т™ркиянеS ист‰лекле урыннары
2. Т™рек GиренеS _зг‰р_е 6. Сулдагы маяк
3. ТаS атканда 7. Давыл х‰б‰рчел‰ренеS очуы
4. Давыл кошларын сагыну 8. Давыл х‰б‰рчел‰ренеS корабларны каршы алулары
А. ТаS нурларында алда серле Босфор к_ренде. ТаS п‰рд‰се артыннан ‰киятк‰ т™ренг‰н ярлар чыгып кил‰. УSда – су эченд‰ басып торган к™р‰н кыялар. Таш кыялар артында, ™ст‰р‰к, йортлар, каплап куйган к™йм‰л‰р. ТаS нурларына к_мелг‰н ак манара – Румели маягы.
€. Ярлар тоташ ‰ле, шунлыктан бугазга кер_ юлы к_ренми. Сулдарак, томанга т™ренеп, Кара диSгезд‰н кил_че корабларга Анадолу маягы с‰ерсенеп карап тора.
Б. Т™рекл‰р Босфорны “Бугаз эче” дип й™рт‰л‰р. Якынлашкан саен, “Бугаз эче” киSр‰к ачыла бара. Таулар ачылып китк‰ч, балачак ‰киятл‰ренд‰гег‰ охшаш ш‰k‰рнеS ‰крен ген‰ сиSа якынлашканын к_р‰сеS.Яр ягыннан корабны крашыларга давыл х‰б‰рчел‰ре kавага к_т‰рел‰. Алар, очып килеп, теплоходны ‰йл‰неп узалар да, алга чыгып, “Бугаз эче” н‰ керерг‰ юл к_рс‰теп бара башлыйлар. Кыялар янына Gитк‰ч, кошлар кирег‰ - башка корабны каршыларга кит‰л‰р.
В. Бу изге эшне аларга кем к_рс‰тк‰н ик‰н? Каян бел‰л‰р ик‰н алар диSгезчел‰рнеS кош сагынганын? Давыл кошларыныS очуы – гаG‰еп к_ренеш. Алар, унбиш‰р-егермеш‰р булып, бер сафка тезел‰л‰р, аралары тигез, артка калучы да, алга кит_че д‰ юк-шундый берд‰м оча бел‰л‰р! Очканда, аларныS канатлары диSгез ™стен сызып бара.
Г. Давыл кошлар кебек яшисе иде бу д™ньяда. Вакланмыйча, к™члел‰рг‰ ярашырга тырышмыйча, матурлык k‰м ирек ™чен ген‰ яшисе иде!
Д. Мин д‰ сагынган идем давыл кошларын. АларныS безне каршы алырга кил_л‰ре иск‰ т™шк‰н саен, ш‰k‰р тормышы шундый вакчыл, кир‰ксез тоела иде миSа. Б‰лки давыл кошларын сагыну мине кире диSгезг‰ кайтаргандыр? Кире кайтуны мин картаюдан качу дип аSлаткан идем...
Е. Мин югында, “Бугаз эче” бер д‰ _зг‰рм‰г‰н шикелле. Бугаз ярлары ‰крен ген‰ артка таба шуыша. Европа ярында моSсу кипарислар к_ренде. Алда – м‰kаб‰т манаралар, Истанбул манаралары. Алар – ш‰k‰рнеS й™зе, горурлыгы. Мин к_рми торган арада т™рек Gире _зг‰рг‰н, яSалыклар ™ст‰лг‰н. Т™рекл‰р Босфор аша к_пер салып куйганнар. Искиткеч зур, матур к_пер.
(М. Юныстан)
Текстлар
А
€
Б
В
Г
Д
Е
Исемн‰р
3 нче б_лек
Прочитайте текст. Преобразуйте слова, написанные заглавными буквами в конце строк, обозначенных номерами 18-25 так, чтобы они грамматически соответствовали содержанию текста. Заполните пропуски полученными словами. Каждый пропуск соответствует отдельному заданию 18-25.
18.
Мен‰ к™з д‰ килеп Gитте, м‰кт‰пл‰рд‰ укулар_______________________________________ .
БАШЛАНЫРГА
19.
Без туган ________________________ Gыелдык.
М€КТ€П
20.
Беренче сентябрь к™нне без сыйныф ________________________
очраштык, G‰йге ял турында с™йл‰штек.
Б^ЛМ€
21.
Быел безнеS ___________________________________ яSа укучылар да килг‰н.
СЫЙНЫФ
22.
Лариса - __________________________, Эльвира Яр Чаллыдан к_чеп килг‰н.
УЛЬЯНОВСК
23.
Сыйныф Gит‰кчебез безне яSа укытучылар бел‰н д‰ таныштырды:_______________________________ университет т‰мамлаган яшь укытучы алып барачак.
ГЕОГРАФИЯ
24.
Инглиз_________________________ Америкадан килг‰н Джон Рик исемле укытучы кер‰ч‰к.
ТЕЛ
25.
Д‰ресл‰р гад‰тт‰геч‰ ирт‰н с‰гать ______________________ башланачак.
СИГЕЗ
Прочитайте текст. Преобразуйте слова, написанные заглавными буквами в конце строк, обозначенных номерами 26-32 так, чтобы они грамматически и лексически соответствовали содержанию текста. Заполните пропуски полученными словами. Каждый пропуск соответствует отдельному заданию.
26.
Англия язучысы Даниель ДефоныS “Робинзон Крузо” романын укымаган кеше юктыр, ‰ мен‰ Робинзон к_п еллар ___________________________________________ яш‰г‰н утрау д™рест‰н д‰ бармы?
ЯЛГЫЗ
27.
Бу утрау чыннан да бар, k‰м беренче булып бу утрауга Испания _______________________Педро Серрано барып эл‰г‰.
ДИRГЕЗ
28.
1540 нчы елда ул утырган кораб, Перу ярларына _________________________, ташка б‰релеп ч‰лп‰р‰м‰ кил‰, ‰ Педро, ис‰н калып, шушы утрауга барып чыга да анда 11 ел буе ялгыз яши.
ЯКЫН
29.
Утрауда __________________ вакытта да даими яш‰_чел‰р юк.
Х€ЗЕР
30.
€мма утрауга чын данны Шотландия _____________ малае диSгезче Александр Селкирк яулап ала.
ИТЕК
31.
Ул бик начар______________ кеше була, х‰тта _зе й™зг‰н корабтагы k‰ркем бел‰н конфликтка кер‰ k‰м пиратларга качып кит‰.
ХОЛЫК
32.
€мма пиратлар да Александрга т_змил‰р k‰м аны шушы кеше яш‰ми торган утрауда ташлап калдыралар, ‰ ул анда 5 ел буена “_________________________” м‰Gб_р була.
Р€Х€Т
4 нче б_лек
В заданиях 33-37 необходимо написать реплики в соответствии с заданной речевой ситуацией.
33. Позвоните другу и уточниете, во сколько часов состоится родительское собрание в школе . __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
34. Подтвердите, что вы с классом недавно побывали на премьере в татарском театре.
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
35. Поинтересуйтесь у друзей, почему они не участвовали в соревнованиях по баскетболу. __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
36. Спросите у классного руководителя, когда состоится открытие школьного музея.
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
37. Поблагодарите родителей за пожелания и подарок по случаю вашего дня рождения.
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
38. Сез татар дустыгыздан хат алдыгыз. Шушы сорауларга Gавап биреп, аSа хат языгыз. Язма эшегез 80 с_зд‰н торырга тиеш.
...^тк‰н атнада без татар театрына премьерага бардык. Анда “ХуGа Насретдин” спектаклен карадык. Спектакль безг‰ бик ошады.
... € син кайсы театрларда булдыS? Нинди спектакльл‰р карадыS? СинеSч‰ кешел‰р ни ™чен театрга й™рерг‰ яраталар?
15
2 нче б_лек
Прочитайте текст. Определите, какие из приведенных утверждений 9-16 соответствуют содержанию текста (1- текстка туры кил‰), какие не соответствуют ( 2- текстка туры килми).
ГалимGан Ибраkимов зур ‰дип кен‰ т_гел, д‰_л‰т k‰м G‰м‰гать эшлеклесе д‰, галим k‰м педагог та иде.
Гади бер татар авылында крестьян гаил‰сенд‰ туган бер малайга зур язучы, к™р‰шче, галим k‰м G‰м‰гать эшлеклесе булып кит‰рг‰ н‰рс‰ ярд‰м итте соS? Нинди к™ч аны шундый биеклекк‰ к_т‰рде?
Бу сорауга Gавап итеп, зур ш‰хеснеS ‰k‰миятле ™ч сыйфатын к_рс‰терг‰ кир‰к. Беренчесе – туган илг‰, халыкка м‰х‰бб‰т, б™тен гомере буена аларга бурычлы итеп санау. ГалимGан ИбраkимовныS б™тен эшч‰нлеге, ф‰нни хезм‰тл‰ре ‰н‰ шул изге тел‰к бел‰н сугарылган. €дипнеS образлары укучыларда к™чле т‰эсир калдыра, авыл тормышына, аныS г_з‰л табигатен‰ м‰х‰бб‰т т‰рбиял‰_г‰ ярд‰м ит‰.
Икенче сыйфаты – максатка омтылучанлык k‰м принципиальлек.
Ниkаять, аныS ™ченче м™kим сыйфаты – тир‰н белемле, киS эрудицияле булуы, гомере буе _злегенн‰н укуы, белемен тулыландырып торуы.
ГалимGан Ибраkимов – татар телен, халык авыз иGатын, язма ‰д‰биятны б™тен нечк‰лекл‰ре бел‰н бел_е k‰м яратуы ™стен‰, классик рус ‰д‰биятын k‰м башка халыклар ‰д‰биятларын да ныклап ™йр‰нг‰н галим k‰м ‰дип.
(М.Х‰с‰новтан)
9. Авыда туса да, малай зур уSышларга иреш‰ алган.
текстка туры кил‰ 2) текстка туры килми
10. €дипк‰ аныS к_пт™рле сыйфатлары ярд‰м итк‰н.
текстка туры кил‰ 2) текстка туры килми
11. Язучы _зен халкына бурычлы дип санаган.
текстка туры кил‰ 2) текстка туры килми
12. Язучы иGат итк‰н образлар укучыларга т‰эсир итми.
текстка туры кил‰ 2) текстка туры килми
13. АныS ‰с‰рл‰ре максатчанлык, юмартлык т‰рбияли.
текстка туры кил‰ 2) текстка туры килми
14. ГалимGан Ибраkимов максатчан кеше булган.
текстка туры кил‰ 2) текстка туры килми
15. €дип гомере буе белемг‰ омтылган.
текстка туры кил‰ 2) текстка туры килми
16. ГалимGан Ибраkимов татар ‰д‰биятын ™йр‰н_ бел‰н ген‰ чикл‰нг‰н.
текстка туры кил‰ 2) текстка туры килми
17. Прочитайте тексты и установите соответствие между текстами А-Е и заголовками 1-8. Запишите свои ответы в таблицу. Используйте каждую цифру только один раз. В задании есть один лишний заголовок.
1. Кошлар кебек яш‰_ тел‰ге 5. Т™ркиянеS ист‰лекле урыннары
2. Т™рек GиренеS _зг‰р_е 6. Сулдагы маяк
3. ТаS атканда 7. Давыл х‰б‰рчел‰ренеS очуы
4. Давыл кошларын сагыну 8. Давыл х‰б‰рчел‰ренеS корабларны каршы алулары
А. ТаS нурларында алда серле Босфор к_ренде. ТаS п‰рд‰се артыннан ‰киятк‰ т™ренг‰н ярлар чыгып кил‰. УSда – су эченд‰ басып торган к™р‰н кыялар. Таш кыялар артында, ™ст‰р‰к, йортлар, каплап куйган к™йм‰л‰р. ТаS нурларына к_мелг‰н ак манара – Румели маягы.
€. Ярлар тоташ ‰ле, шунлыктан бугазга кер_ юлы к_ренми. Сулдарак, томанга т™ренеп, Кара диSгезд‰н кил_че корабларга Анадолу маягы с‰ерсенеп карап тора.
Б. Т™рекл‰р Босфорны “Бугаз эче” дип й™рт‰л‰р. Якынлашкан саен, “Бугаз эче” киSр‰к ачыла бара. Таулар ачылып китк‰ч, балачак ‰киятл‰ренд‰гег‰ охшаш ш‰k‰рнеS ‰крен ген‰ сиSа якынлашканын к_р‰сеS.Яр ягыннан корабны крашыларга давыл х‰б‰рчел‰ре kавага к_т‰рел‰. Алар, очып килеп, теплоходны ‰йл‰неп узалар да, алга чыгып, “Бугаз эче” н‰ керерг‰ юл к_рс‰теп бара башлыйлар. Кыялар янына Gитк‰ч, кошлар кирег‰ - башка корабны каршыларга кит‰л‰р.
В. Бу изге эшне аларга кем к_рс‰тк‰н ик‰н? Каян бел‰л‰р ик‰н алар диSгезчел‰рнеS кош сагынганын? Давыл кошларыныS очуы – гаG‰еп к_ренеш. Алар, унбиш‰р-егермеш‰р булып, бер сафка тезел‰л‰р, аралары тигез, артка калучы да, алга кит_че д‰ юк-шундый берд‰м оча бел‰л‰р! Очканда, аларныS канатлары диSгез ™стен сызып бара.
Г. Давыл кошлар кебек яшисе иде бу д™ньяда. Вакланмыйча, к™члел‰рг‰ ярашырга тырышмыйча, матурлык k‰м ирек ™чен ген‰ яшисе иде!
Д. Мин д‰ сагынган идем давыл кошларын. АларныS безне каршы алырга кил_л‰ре иск‰ т™шк‰н саен, ш‰k‰р тормышы шундый вакчыл, кир‰ксез тоела иде миSа. Б‰лки давыл кошларын сагыну мине кире диSгезг‰ кайтаргандыр? Кире кайтуны мин картаюдан качу дип аSлаткан идем...
Е. Мин югында, “Бугаз эче” бер д‰ _зг‰рм‰г‰н шикелле. Бугаз ярлары ‰крен ген‰ артка таба шуыша. Европа ярында моSсу кипарислар к_ренде. Алда – м‰kаб‰т манаралар, Истанбул манаралары. Алар – ш‰k‰рнеS й™зе, горурлыгы. Мин к_рми торган арада т™рек Gире _зг‰рг‰н, яSалыклар ™ст‰лг‰н. Т™рекл‰р Босфор аша к_пер салып куйганнар. Искиткеч зур, матур к_пер.
(М. Юныстан)
Текстлар
А
€
Б
В
Г
Д
Е
Исемн‰р
3 нче б_лек
Прочитайте текст. Преобразуйте слова, написанные заглавными буквами в конце строк, обозначенных номерами 18-25 так, чтобы они грамматически соответствовали содержанию текста. Заполните пропуски полученными словами. Каждый пропуск соответствует отдельному заданию 18-25.
18.
Мен‰ к™з д‰ килеп Gитте, м‰кт‰пл‰рд‰ укулар_______________________________________ .
БАШЛАНЫРГА
19.
Без туган ________________________ Gыелдык.
М€КТ€П
20.
Беренче сентябрь к™нне без сыйныф ________________________
очраштык, G‰йге ял турында с™йл‰штек.
Б^ЛМ€
21.
Быел безнеS ___________________________________ яSа укучылар да килг‰н.
СЫЙНЫФ
22.
Лариса - __________________________, Эльвира Яр Чаллыдан к_чеп килг‰н.
УЛЬЯНОВСК
23.
Сыйныф Gит‰кчебез безне яSа укытучылар бел‰н д‰ таныштырды:_______________________________ университет т‰мамлаган яшь укытучы алып барачак.
ГЕОГРАФИЯ
24.
Инглиз_________________________ Америкадан килг‰н Джон Рик исемле укытучы кер‰ч‰к.
ТЕЛ
25.
Д‰ресл‰р гад‰тт‰геч‰ ирт‰н с‰гать ______________________ башланачак.
СИГЕЗ
Прочитайте текст. Преобразуйте слова, написанные заглавными буквами в конце строк, обозначенных номерами 26-32 так, чтобы они грамматически и лексически соответствовали содержанию текста. Заполните пропуски полученными словами. Каждый пропуск соответствует отдельному заданию.
26.
Англия язучысы Даниель ДефоныS “Робинзон Крузо” романын укымаган кеше юктыр, ‰ мен‰ Робинзон к_п еллар ___________________________________________ яш‰г‰н утрау д™рест‰н д‰ бармы?
ЯЛГЫЗ
27.
Бу утрау чыннан да бар, k‰м беренче булып бу утрауга Испания _______________________Педро Серрано барып эл‰г‰.
ДИRГЕЗ
28.
1540 нчы елда ул утырган кораб, Перу ярларына _________________________, ташка б‰релеп ч‰лп‰р‰м‰ кил‰, ‰ Педро, ис‰н калып, шушы утрауга барып чыга да анда 11 ел буе ялгыз яши.
ЯКЫН
29.
Утрауда __________________ вакытта да даими яш‰_чел‰р юк.
Х€ЗЕР
30.
€мма утрауга чын данны Шотландия _____________ малае диSгезче Александр Селкирк яулап ала.
ИТЕК
31.
Ул бик начар______________ кеше була, х‰тта _зе й™зг‰н корабтагы k‰ркем бел‰н конфликтка кер‰ k‰м пиратларга качып кит‰.
ХОЛЫК
32.
€мма пиратлар да Александрга т_змил‰р k‰м аны шушы кеше яш‰ми торган утрауда ташлап калдыралар, ‰ ул анда 5 ел буена “_________________________” м‰Gб_р була.
Р€Х€Т
4 нче б_лек
В заданиях 33-37 необходимо написать реплики в соответствии с заданной речевой ситуацией.
33. Позвоните другу и уточниете, во сколько часов состоится родительское собрание в школе . __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
34. Подтвердите, что вы с классом недавно побывали на премьере в татарском театре.
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
35. Поинтересуйтесь у друзей, почему они не участвовали в соревнованиях по баскетболу. __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
36. Спросите у классного руководителя, когда состоится открытие школьного музея.
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
37. Поблагодарите родителей за пожелания и подарок по случаю вашего дня рождения.
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
38. Сез татар дустыгыздан хат алдыгыз. Шушы сорауларга Gавап биреп, аSа хат языгыз. Язма эшегез 80 с_зд‰н торырга тиеш.
...^тк‰н атнада без татар театрына премьерага бардык. Анда “ХуGа Насретдин” спектаклен карадык. Спектакль безг‰ бик ошады.
... € син кайсы театрларда булдыS? Нинди спектакльл‰р карадыS? СинеSч‰ кешел‰р ни ™чен театрга й™рерг‰ яраталар?
15
Приложенные файлы
