рамма
литературлуг номчулга
3 класс
(Автору: Л.С.Кара-оол)
неделяда 2 шак (68 шак)
3- к\ класстыё «Литературлуг номчулга» эртеминге тургускан ажылчын программазыныё тайылбыр бижии.
3-к\ класстыё «Литературлуг номчулга» эртеминге тургускан ажылчын программаны Россия Федерациязыныё «Россияныё Школазы» деп ==редилге-методиктиг б=л\кке, Тыва Республиканыё ниити ==редилгезиниё эге школага 1- 4 класстарга тыва дыл болгаш номчулга талазы-биле к\р\не стандарттарынга д\\шт\р, 2011 чылдыё Э. Д. Ондарныё 2- 4 класстарга номчулга программазынга болгаш 2013 чылда \нд\ргени 3-к\ класстарныё Л.С.Кара-оолдуё «Литературлуг номчулга» номунга даянып тургускан. Бо ажылчын программа эге школаныё Федералдыг к\р\не стандарттарыныё сорулгаларын чедип алырынче угланган.
Номчулгага чылда 68 шак к=рд\н\п турар, неделяда 2 шакка санаттынган. Класстан дашкаар номчулганы 1 улдуёда-ла 1 шак кылдыр киирген. Бир чылда к=рд\нген 68 ==редилге шагын улдуё аайы-биле чижек хуваалдазы :
Бирги улдунда- 18 шак
Ийиги улдунда- 14 шак
/шк\ улдунда- 20 шак
Д=ртк\ улдунда- 16 шак.
Ажылчын программада кирип турар номчулганыё тематиказы кол программада кирип турар чыл дургузунда ==редир темаларныё б=л\ктер аайы-биле чижек хуваалдазынга д\гж\п турар:
№ Темалар Шактар хуваалдазы
Класска номчулга Класстан дашкаар номчулга
1 Экии, «Литературлуг номчулга!»
Чугаа сайзырадылгазы. Чогаадыг. 2
1 2 Тыва-мээё т=рээн черим. 7 1
3 К\с д\шкен.
Чугаа сайзырадылгазы. Эдертиг. 6
1 4 Улустуё аас чогаалы. 7 1
5 Кыш д\шкен.
Чугаа сайзырадылгазы.Чогаадыг 5
1 6 Тыва чоннуё чаагай чаёчылдары. 4 1
7 Школа. Эп-найырал. +г-б\ле.
Чугаа сайзырадылгазы. Эдертиг. 5
1 8 Февраль 23- Ада- чурт камгалакчыларыныё х\н\. 1 9 Март 8-Б\г\ делегейниё херээженнер х\н\.
Чугаа сайзырадылгазы. Чогаадыг. 2
1 10 Амыдырал болгаш к\ш-ажыл. 6 11 Апрель 12- Космонавтика х\н\. 1 12 Час д\шкен. 4 1
13 Бойдус. Экология. Кадыкшыл. 5 14 Каас чай, чедип кел! 1 15 Май 1-Частыё болгаш к\ш-ажылдыё байырлалы. 1 16 Май 9-Тиилелге х\н\. 1 17 Чыл иштинде ==ренген ч\\лдерин катаптаары. 1 Бо бердинген чижек тематикаларга хамаарыштыр номчуур ужурлуг чогаалдар иштинден уруглар т=рээн чериниё, долгандыр турар х\рээлелдиё; эш-==р болгаш \е-чергелериниё, оларныё чуртталгазыныё, оюн-тоглаазыныё, ужуралдарыныё; бойдус болгаш ооё камгалалыныё; тыва чоннуё чаагай чаёчылдарыныё; т=рээн чуртунуё т==г\з\нден барымдааларыныё (дээш оон-даа ыёай) дугайында билиглерни шиёгээдип алырлар. «Солун ужуралдар» деп б=л\кте чогаалдарны класстан дашкаар немелде болгаш бот-номчулгага ажыглап болур.
Эге школаныё 2- 4 класстарынга чечен чогаал курузунуё утказы «Т=рээн чугаа» номнарыныё дузазы-биле илереттинер болгаш боттаныр.
Чечен чогаал номчулгазы деп курузунуё ниити тайылбыры
Номчулга кичээлдери дээрге эге школада ==ренип турар кол эртемнерниё бирээзи деп санаттынып турар. Ол уругларныё шын медерелдиг номчулгазын болгаш с=з\глел-биле ажылдап билирин, уран-чечен номчулгага сонуургалын оттуруп, уругнуё ниити сайзыралынче, эстетиктиг болгаш м=з\-шынар кижизидилгезинче кичээнгейни угландырып турар.
Чечен чогаал номчулгазы деп курузун чедиишкинниг ==ренип алыр болза, ол эге школаныё =ске-даа эртемнериниё т\ёнелдерин хандырар. Эге школага чечен чогаал номчулгазыныё программазы уругларныё аас болгаш бижимел чугаазын сайзырадырынче кол кичээнгейни угландырып турар. Ооё иштинде бир онзагай черни ==реникчилерниё шын чугаалап ==редириниё кол хевири (аргазы) - номчулганыё чаёчылдарын хевирлээри болгаш ону сайзырадырынче угланган ажылдарны чорудары ээлеп турар.
Бердинген курс дараазында сорулгаларны чедип алырынче угланган:
- ыыткыр (дыёналдыр) номчуурунуё хевиринден эгелээш, ханы, медерелдиг иштинде номчууруё, литературлуг шын адаашкын езугаар болгаш рольдар аайы-биле аянныг номчууру; номчаан чогаалыныё утказын сайгарып, ында кол ч\\лд\ илередип, оон чогуур т\ёнелдер кылыры, номчаан с=з\глелдерин кезектерге чарып, оларга тус-тузунда ат тыварынга, абзац дузазы-биле план тургузарынга, номчаан ч\\л\н\ё утказын делгереёгей (долу) азы допчу кылдыр чугаалап ==рениринге чаёчыктырар;
- уругларны бичиизинден эгелеп коллективтиг езуга, бот-боттарынга негелделиг, шынчы, ак сеткилдиг, быжыг туруштуг, эрес-дидим болурунга, м=з\л\г аажы-чаёга, к\ш-ажылга кижизидер;
- уругларныё ном-биле ажылдап, оон билиг тыварынга номну \рг\лч\ номчуурунга негелделиг, чечен чогаалга сундулуг, уран с=ст\ё тургузукчулары - чогаалчыларныё чогаадыкчы ажыл-херектеринге сонуургалдыг болурун чедип алыр;
- хемчээл, утка, тематика, жанр талазы-биле аёгы-аёгы чогаалдарны ханы, шын билиндирер;
- уругларныё чугаазын сайзырадыр болгаш оларга чугаалап, номчуп, дыёнап билириниё база с=з\глелдерниё аёгы-аёгы хевирлерин сайгарып шыдаптарыныё чаёчылдарын шиёгээттирер;
- уругларныё ==ренген чогаалдарыныё утказын, ооё маадырларыныё х=делиишкиннерин, чорук-херектерин ханы шиёгээдип ап, аёаа хамаарыштыр чогуур \нелелди берип, боттарыныё сагыш-сеткилин хайныышкынныы-биле илередип шыдаарыныё, чечен чогаалды долузу-биле шиёгээдип алырынга аргаларын сайзырадыр;
- чечен чогаалдыё уран чурумалдыг дылын, овур-хевир тургузарынга аян киирер аргаларын сеткип билир кылдыр уругларны ==редир;оларны боданыр аргаларын болгаш чогаадыкчы бодалын сайзырадыр;
- ш\л\к чогаалын кичээнгейлиг дыёнап билириниё аргаларын сайзыратпышаан, ооё уран с=з\н чарашсынар болгаш ханы шиёгээдип алырыныё дуржулгазын м==ёнеп, аёаа уран-чечен х==нн\г болгаш сонуургалдыг болурун кижизидер;
- долгандыр турар х\рээлел болгаш бойдус дугайында уругларныё боттуг бодалдарын сайзырадып, ону шын угаап болгаш медереп билириниё дуржулгазын байыдар;
Номчулганы эге школаныё ==редилге эртеми кылдыр киирген болганда, ол ч\гле ==редиглиг эвес, а кижизидиглиг сорулгаларны шиитпирлээр улуг ужур уткалыг. Хар – назынынга д\гж\п турар уран-чечен чогаалдар-биле таныжылганыё м=з\-б\д\ш болгаш эстетиктиг ужур-утказы уругларныё миниишкиннеринге, угаан-медерелинге болгаш номчукчунуё тура-соруунга салдарлыг, национал болгаш б\г\ кижи т=релгетенниё \нелиг ч\\лдеринге тааржыр хууда шынарларныё хевирлеттинеринге дузалаар. +=реникчилерниё моральдыг нормаларже уг-шиин тып билири, оларныё боттарыныё херектери биле культурлуг кижиниё аажы-чаёыныё этиктиг принциптеринге хамаарыштырып билирин сайзырадыр; эки сеткилдиг кады ажылдажылганыё чаёчылдарын кижизидер. Чечен чогаал номчулгазы деп курсту шиёгээдип ап турар \еде эге школаныё ==реникчилериниё коммуникативтиг культуразыныё деёнели бедиир: диалогтар тургузар билиглери; бодунуё \зел-бодалын дамчыдып билири; бердинген чугааларныё сорулгаларыныё аайы-биле монологтарны тургузуп билири; с=з\глелдерниё аёгы-аёгы хевирлери-биле ажылдап билири; номнуё тайылбыр аппарады-биле бот ажылдап билири; словарьлардан, справочниктерден, энциклопедиялардан чогуур ужурлуг медээлерни тып билири хевирлеттинер.
Номчулга кичээлдеринге ==реникчи бодун шыырак билиглиг номчукчу мен деп ч\\лд\ билип алырынга дузалап турар номчукчунуё харыылап билир айтырыглары хевирлеттинер. Билиглиг номчукчу \рг\лч\ ном номчуурунга, с=з\глел-биле ажылдаарыныё аргаларын болгаш номчулганыё техниказын, номчаан болгаш дыёнаан чогаалдарыныё утказын билип алырынга, номнарда бар билиглерни боттары тып болгаш \нелеп билиринче ч\тк\лд\г болур.
Бердинген курс уругларныё чечен чогаалдарны номчуурунче сонуургалын бедидер. Чечен чогаал эртеминге хамаарыштыр 3-4 класстарга дараазында б=д\\н билиглер-биле база таныштырып болур: автор дугайында б=д\\н дыёнадыглар, номчаан чогаалыныё жанры, темазы, улустуё аас чогаалыныё бичии жанрлары – тывызыктар, \легер домактар, д\рген-чугаалар, янзы-б\р\ тывызыктыг бодалгалар дээш оон-даа =ске.
Чечен чогаал номчуп, чечен овур-хевирлер-биле танышкан тудум, уругларныё ниити сайзыралы, ч\вени угаап, медереп билири, сагыш-сеткилдиё бодалдары улам делгемчиир, ханылаар, байлакшыыр. Авторнуё с=з\глелинге д\\шт\р уругларныё аас-биле харыылары, чечен овур-хевиринге хамаарыштыр билип алган б\г\-ле ажыктыг ч\\лдери- оларныё чечен чогаалды шиёгээдип ап турарыныё херечизи болур.
3 - к\ класстыё «Т=рээн чугаа» эртеминге тургускан чижек ажылчын программа чечен-эстетиктиг болгаш литература шинчилелдиг принциптерге \ндезилеттингеш, «Т=рээн чугаа» номнарыныё тургузуун болгаш утказын тодарадыр. Оон аёгыда чижек программада чаа федералдыг к\р\не стандарттарыныё негелделерин езугаар уругларныё номчулгага хамаарышкан билииниё деёнелдери, номчулга кичээлериниё сорулгалары, ==редириниё чамдык аргалары, планнатынган т\ёнелдери, чижек хыналда ажылдары кирген.
Ажылчын программаны тургузарда дараазында литератураны ажыглаан:
- 1- 4 класстарга тыва дыл болгаш номчулга программазы. (Тываныё ном \нд\рер чери, Кызыл -2000).
- 3-к\ класстыё Н. С. Конгарныё, Э. Д. Ондарныё «Т=рээн чугаа» ному (Тываныё ном \нд\рер чери, 2002 )
- Н. С. Конгар. Класстан дашкаар номчулга ному (Тываныё ном \нд\рер чери, 2005)
- Э. Д. Ондар Методиктиг с\мелер. Эге школаныё 3-к\ клазыныё «Т=рээн чугаа» ному – биле ажылдаар башкыларга дузаламчы- Кызыл: Тываныё ном \нд\рер чери, 2003.
- 1 – 4 класска диктантылар болгаш эдертиглер чыындызы.
Номчулгага болгаш чугаа сайзырадылгазынга ==реникчилерниё билир ужурлуг кол билиглери, мергежилдери болгаш чаёчылдары
3-к\ классты доозуп тургаш, ==реникчилер дараазында ч\\лдерни шиёгээдип алган турар.
Номчулганын чаёчылдары:
2-ги класска алган билиглерин улам ханыладыр болгаш быжыглаар.
Утка болгаш дыл-домааныё талазы-биле чедингир с=з\глелди пауза, интонация болгаш номчулганыё темпизин барымдаалап шын, медерелдиг, аянныг номчууру. Номчулга \езинде нарын с=стерни, ылаёгыя кылыг с=стерин, ч\ве аттарын, утка талазы-биле тудуш холбаалыг с=стерни (ч\ве ады – биле эдеренчи, демдек ады – биле ч\ве адынын каттышканы) бот – боттарындан адырбайн, тудуштуруп номчууру. С=з\глелде чугула утка илередир с=ст\ ылгап билири. Баштай иштинде номчааш, оон соонда аянныг, ыыткыр номчууру. Диалогту аянныг рольдап номчууру. Иштинде оожум болгаш шилилгелиг номчулганыё аргаларын шиёгээдип алганы. Номчулганыё темпизин сагып шыдаары. Таныш эвес с=з\глелди номчуурунуё д\ргени 1 минутада 65-70 хире с=с.
С=з\глел-биле ажыл. С=з\глелдиё кезектерин чогаалда болуушкуннарныё дес дараалашкаан болгаш утка талазы-биле харылзааларын тодарадып билир.
Улуг эвес с=з\глелди аёгы-аёгы кезектерге чарып, кезек б\р\з\нге ат (эге) чогаадыры; башкыныё дузазы-биле с=з\глелдиё планын тургузары.
Номчаан ч\\л\н\ё утказын делгередир болгаш кысказы-биле допчулап чугаалаары. Чогаалдыё кол бодалын илередип, боттарыныё с=стери-биле ону бадыткаары. Чогаалдыё киржикчилериниё чугаазын барымдаалап, оларга \нелел бээри.
Болуушкуннуё чылдагаанын тайылбырлап шыдаары. Хайгаараан, к=рген-билген ч\\лдериниё дугайында, башкыныё дузазы-биле сайгарган чуруктарга хамаарыштыр кыска чугаалар тургузары.
Делгереёгей болгаш кыска план езугаар нгомчаан ч\\л\н\ё утказын дес-дараалаштыр \шк\ арындан чугаалап билири. С=з\глелде билидинмес болгаш чаа с=стерни, с=ст\ё чамдык уран аргаларын боттарыныё билир шаа-биле тайылбырлап шыдаары.
Чогаалдыё кол темазынга, кол утказынга, идеязынга хамаарышкан монологтарны (\з\нд\лер, абзацтар) дыёналдыр номчууру, доктаадып алыры. Чогаалдыё маадырларыныё бирээзиниё =м\нээзинден делгереёгей азы допчу чугаа кылып билири. Аас чогаалдарыныё болгаш чечен чогаалдыё хевирлери-биле (жанрлар) практиктиг таныжылга. Басня, ооё онзагай талазы.
3 -к\ класстыё ==реникчилериниё шиёгээдип алыр билиглери:
медерелдии-биле шын номчуп, бижип болгаш чугаалаарынга ==ренир;
т=рээн дыл болгаш литература талазы-биле эге билиглерни алыр;
ном ажыглаарынга чаёчыгар болгаш дылга сонуургалы, номчулгага болгаш билиглерже ч\тк\л\ хайныгар;
мораль болгаш эстетика талазы-биле кижизитинер;
==ренип турар ч\\лдерин сайгарып, б=л\ктеп, деёнеп, т\ёнеп билиринге, оларныё иштинден кол болгаш чугула ч\\лдерни тып, тайылбырлаарынга чаёчыгар.
3- к\ классты доозуп тура номчулга программазын шиёгээдип алганыныё планнаттынган т\ёнелдери
Личностуг (личностные результаты)
+=реникчилер ч\н\ билир ужурлугул:
- ==редилгениё чедиишкинниг болурунуё чылдагаанын тып билири;
- бодунуё ажылын туёнеп, \нелеп билири;
-бодунуё т=рээн чуртунга болгаш чонунга, ооё амыдырал-чуртталгазыныё хамаарылгазын шингээдип алыры;
- =ске чоннарныё ниити м=з\-шынарыныё, моральдыг нормаларыныё талаларын билип алыры;
- бодунуё-даа, =ске чоннуё кижилериниё кылган эки, багай талаларыныё уг- шиин тып билири;
- моральдыг нормаларга болгаш этиктиг негелделерге д\\шт\р аажы- чаёын таарыштырары;
- =ске кижилерниё сагыш-сеткилин, ишти-х=ён\н билири болгаш олар-биле кады сагыш-човаары;
- уран-чечен культура-биле таныжып тура эстетиктиг овур –хевирлерниё кижизиттинери;
- ==редилгеже, эртем-билигже ч\тк\лд\\;
+=реникчилер ч\н\ билип алырыл:
- долгандыр турар бойдуска хумагалыг, камныг, ынак болуру;
- аажы- чаёы моральдыг м=з\ – шынарга, ужур-чурумга чагыртыры;
- =ске чоннарныё хамаатыларынга деё хамаарылгалыг болуру.
Предметтиг (предметные результаты)
(Раздел «Виды речевой и читательской деятельности»)
Номчулга болгаш чугаа сайзырадылгазы
+=реникчилерниё ==ренип алган турар билиглери:
- утка болгаш дыл-домааныё талазы-биле чедингир с=з\глелди пауза, интонация болгаш номчулганыё темпизин барымдаалап шын, медерелдиг, аянныг номчууру;
- таныш эвес с=з\глелди номчуурунуё д\ргени 1 минутада 65 – 70 хире с=с;
- чогаалдыё адынга болгаш аёаа чураан чуруктарга даянып алгаш, чогаалдыё кол утказын тодарадып билири;
- чогаалдыё темазынга, кол утказынга, идеязынга хамаарышкан монологтарны (\з\нд\лерни, абзацтарны) дыёналдыр номчууру, доктаадып алыры;
- с=з\глелдиё кезектерин чогаалда болуушкуннарныё дес-дараалашкаан болгаш утка талазы-биле харылзааларын тодарадып билири;
- улуг эвес с=з\глелди аёгы-аёгы кезектерге чарып, кезек б\р\з\нге ат (эге) чогаадыры; башкыныё дузазы-биле с=з\глелдиё планын тургузары база с=з\глелге болгаш ооё кезектеринге хамаарышкан айтырыгларны тургузуп билири;
- номчаан ч\\л\н\ё утказын делгередир болгаш кысказы-биле допчулап чугаалаары;
- уруглар библиотеказында бар номнар-биле, алфавиттиг каталог аайы-биле номнарны тып билири;
- номчаан номнарыныё кыска тайылбырын тургузуп билири; справочниктер, энциклопедиялар болгаш уругларнын периодиктиг журналдары- биле ажылдап билири;
- чогаалдыё кол маадырларыныё чугаазын, ч\н\ кылып турарын барымдаалап оларга \нелел бээри;
+=реникчилерниё ==ренип алыр аргалары:
- номчаан чогаалынга хамаарышкан бодунуё \зел-бодалын бодунуё с=стери-биле аас болгаш бижимел хевирге дамчыдып билири;
- номчаан чогаалыныё эстетиктиг болгаш м=з\-шынар талазы-биле бодунуё бодалдарын чугаалап билири;
- номчаан чогаалыныё кол маадырларынга болгаш чогаалды бижээн авторнуё позициязынга хамаарыштыр бодунуё \зел – бодалын бодунуё с=стери-биле аас болгаш бижимел хевирге дамчыдып билири;
- д=мей с=з\глелдерни болгаш айтырыгларга харыыларны бижимел хевирге тургузуп билири;
Чогаадыкчы ажылдар (Раздел «Творческая деятельность»)
+=реникчилерниё ==ренип алган турар билиглери:
- диалогту аянныг рольдап номчууру;
- план езугаар с=з\глелди тургузуп билири;
- хайгааралдыё туннелинде бижимел чугааныё хевирлерин (тодарадып бижиир, угаап-бодаар), болган болуушкуннуёчылдагаанын тодарадып тургаш, чугааларны тургузуп билири;
- бердинген тема езугаар чогаадыгларны, номчаан номунга, к=рген кинозунга, теледамчыдылгага, с=з\глелдерниё \з\нд\леринге \нелээшкиннерни бижип билири;
- номчаан чугаазынга шиижиткен к=рг\з\глерге киржири, шээжи-биле доктаадып алган ш\л\ктерин, чогаалдыё \з\нд\лерин аянныг номчуп билири;
- бердинген чуруктар езугаар чогаадыгларны тургузуп чогаадып билири.
+=реникчилерниё ==ренип алыр аргалары:
- чогаалдыё маадырларыныё бирээзиниё =м\нээзинден делгереёгей азы допчу чугаа кылып билири; чугааныё сюжедин болгаш кол маадырларыныё болуушкуннарын улаштыр чогаадыры;
- номчаан чогаалдарынга чуруктарны чуруп билири;
- б=л\к- биле ажылдап тура сценарийни болгаш проектилерни тургузуп билири;
(Раздел «Литературоведческая пропедевтика»)
Литература эртеминге баштайгы ==редилге
+=реникчилерниё ==ренип алган турар билиглери:
- с=з\глелде чугула утка илередир с=ст\ ылгап билири; баштай иштинде номчааш, ооё соонда аянныг ыыткыр номчууру;
- аас чогаалдарынын болгаш чечен чогаалдарынын хевирлери-биле (жанрлар) практиктиг таныжылга; басня, ооё онзагай талалары- биле таныжары;
- авторнуё, кол маадырларныё с=з\н, пейзажтыё, маадырларныё хевир д\рз\з\н, оларныё ч\н\ кылып турарын, амыдырал-чуртталгазын тодарадып ылгап билири;
- авторнуё кол маадырларга хамаарылгазын тодарадып, чугаалап билири;
- жанрларны деёнеп тургаш ылгап билири ( тоол – басня, тоол – тоолчургу чугаа, - тоол – чечен чугаа о. =.);
+=реникчилерниё ==ренип алыр аргалары:
- аянныг уран номчулганыё аргаларын (деёнелге, диригжидилге, метафора) ажыглап тургаш, с=з\глелдерниё анализин кылып ==ренири;
- аналогия езугаар, аянныг уран номчулганыё аргаларын (деёнелге, диригжидилге, метафора) ажыглап тургаш с=з\глелдерни, ш\л\ктерни чогаадып тургузуп ==ренири.
Метапредметтиг (метапредметные результаты)
Регулятивтиг (Регулятивные)
+=реникчилерниё ==ренип алган турар билиглери:
- бодунуё кылыр ужурлуг ажылын планап болгаш салып алган сорулгалары-биле оларны д\\шт\р\п билири;
- чаа ==ренген уран – чечен чугаада башкыныё айтып кааны езугаар ч\н\ кылырын сагыыры;
- ==редиглиг кылдыныгларны аас болгаш бижимел хевирге кылып билири;
- болуушкун т=нч\з\нде , ооё т\ёнелдерин анализтеп болгаш демдээн салган соонда эдилгелерни кылып билири;
+=реникчилерниё ==ренип алыр аргалары:
- башкы-биле демниг ажылдажыышкын \езинде чечен чогаалды ==ренип шиёгээдип алырда чаа-чаа сорулгаларны салып билири;
- кылган ажылдарын ажыл \езинде болгаш ажыл соонда шын кылып турарын бот сайгарып шинчилеп билири;
- бодунуё номчулга ажылын планап билири.
Билип алыышкын (Познавательные)
+=реникчилерниё ==ренип алган турар билиглери:
- херек билиглерни словарьларны ажыглап тургаш тып билири;
- чогаалдарны болгаш ооё кол маадырларын деёнеп болгаш \нелел барымдаазын езугаар аёгылап билири;
- чогаалдыё кол маадырларыныё с=стери, сагыш- сеткили, кылып турар ч\\лдерин, аразында харылзааларын шиёгээдип алыры.
+=реникчилерниё ==ренип алыр аргалары:
- херек билиглерни библиотекалардан, ==редиглиг литературадан болгаш Интернеттен тып билири;
- амыдыралдыё болуушкуннарын, чечен чогаалдын хевирлерин, кол маадырларын деёнеп болгаш аёгылап билири;
- чогаалды сайгарып турар \еде болгаш бодунуё амыдыралынга даянып алгаш чылдагаан айтып турар харылзааларны, логиктиг угаан- бодалын аас болгаш бижимел хевирге шын тургузуп билири;
- бердинген статья-биле ажылдап билири (статьяныё кол бодалын тодарадып, планын тургузары).
Коммуникативтиг (Коммуникативные)
+=реникчилерниё ==ренип алган турар билиглери:
- б=л\кке ажылдап ==ренири; бодунуё бодалындан аёгыда эжиниё \зел-бодалын база дыёнап \нелеп билири;
- т\ёнел \нд\рерде бодунуё бодалын тайылбырлап билири болгаш эш=ооруннун узел-бодалы- биле деёнештирип билири;
- эжинге херек медээни шын тода дамчыдып билири;
- демниг ажыл \езинде эжинге дузаны чедирери, бот-боттарын хынажып билири;
- диалог чугааны чорудуп билири;
- салдынган сорулгаларны чедип алырда чугааны шын тургузуп билири;
+=реникчилерниё ==ренип алыр аргалары:
- салып алган сорулгаларны чедип алырда, =ске кижилерниё \зел-бодалдарын база дыёнап билири;
- б=л\к-биле ажыл \езинде чогуур айтырыгларны салып билири.
Шиёгээдип алырынга планнаттынган т\ёнелдерни т\ёнээр чижек даалгалар
Номчулгага берген с=з\глел
Арылар
__ Мен аъдым оъткарып каайн, сен хоюёну суггаргаш, д== дыттар х=легезинге эккел, оглум — деп, ачазы айбылаан.
Эрен-оол халып-ла каан. Ол аъттыг кижи =тт\н\п, адыжы-биле чаяазынче алагадай каап, бирде даалыктадып, бирде саяктадып каап чоруп орган. Хоюнга чоокшулап чоруй, с==скен аразында бир-ле чараш ч\ве к=р\п каан. Лаптуу б=мб\\ дег, артында-ла хээленчек борбак куу ч\ве. Чоокшулап кээп ылавылаарга, арай чемдигир-даа ышкаш болган. «Аа, дыдык боорга ээзи октапкан-дыр» кылдыр бодап, б=мб\кт\ кургаг с==скен-биле илбектептер дээн: карак-ла бо, оозу хылырт дээш мыйырлы берген. «+=-аа» дизе-ле –арылар! Сан-т\ё чок имиёейни-ле берген! Холун к=д\р\п, чалданып чытпаже, даш-биле хапкан дег, хаваанга бир ч\ве чык дээн. Сегирип аары билек, чаагынга база бирээ чым-сырт кылган. Эрен-оол саргыгылаштыр кадалы берген арыны чылча тудупкаш, шаашкактаан молдурга дег, ыдып ыёай-ла болган. Ажыырынга шыдавайн, доёгайып чыдыпкаш, доозунналдыр тепкиленмишаан, ыглап бадырыпкан. Карак чажындан Эрен-оолдуё чаагы улам ажып, кижип эгелээн. Ам кээп оваарнып, ыызын тыртып алган. Аарып-ажаан черлерни нугугулап, =ндейиптерге, хойлары \ст\ берген, чамдыы дагже \н\п бар чораан. «Чаёгыс-даа башты ышкынмас» деп ава-ачазыныё с=з\н\ё утказын Эрен-оол эки билир. Ынчангаш дегийт-ле тура халаан. Ырап бар чораан хоюн дайгырып чорааш, кыёчыктырбайн дозуп, суггарып алгаш, дыттар х=легезинге б=л\п, чыттырып алган.
193 с=с К=к-оол Чамыяё
3-к\ класска чыл т=нч\з\нде чорудар хыналда
чижек даалгаларныё планнаттынган т\ёнелдери
1-ги «Номчулга болгаш чугаа сайзырадылгазы» деп б=л\кт\ё
планнаттынган т\ёнелдери
Планнатынган т\ёнел:
- аёгы-аёгы с=з\глелдерни ыыткыр дыёзыг аянныг номчулга, иштинде номчулга болгаш дыёнап турар уеде уткаларын шын медерелдиг билип алыры; оларныё онзагай шынарларын (уран-чечен, эртем-популярлыг, тайылбырныё), с=з\глелдерниё кол уткаларын болгаш кол маадырларын; утка аайы-биле айтырыгларга харыылап билири; болуушкуннарныё чурумун тодарадып билири; номчаан азы дыёнаан ==редиглиг, эртем- популярлыг болгаш уран-чечен с=з\глелдерге айтырыгларны салып билири.
Бердинген т\ёнелдерниё чедип алырыныё билии:
- с=з\глелдерниё аёгы-аёгы хевирлериниё шынарларын тодарадыры;
- номчаан азы дыёнаан с=з\глелиниё кол утказын, кол маадырларын, с=з\глелдиё утказынга хамаарышкан айтырыгларга харыылап тургаш, болуушкуннарныё чурумун тодарадып билири;
- эртем- популярлыг болгаш уран-чечен с=з\глелдерге айтырыгларны салып билири.
2-ги «Чогаадыкчы ажыл» деп б=л\кт\ё планнаттынган т\ёнелдери
Планнатынган т\ёнел: с=з\глелди рольдап номчууру.
Билген турар ужурлуг билиглери:
- с=з\глелден авторнуё болгаш маадырныё с=з\н тып билири.
- с=з\глелдиё маадырыныё аажы-чаёын болгаш сагыш-сеткилиниё байдалын к=рг\скен одуругларны ун аянын сагып тургаш, аянныг номчууру.
3-к\ «Литературлуг пропедевтика» деп б=л\кт\ё планнаттынган т\ёнелдери (литературоведческая пропедевтика)
Планаттынган т\ёнел: ==ренип турар ч\\лдерни сайгарып, б=л\ктеп, деёнеп, т\ёнеп билиринге, оларныё иштинден чугула болгаш кол ч\\лдерни тып, тайылбырлаарынга ==реникчилерни чаёчыктырар.
Билген турар ужурлуг билиглери:
- чогаалдарныё жанрын тодарадыры;
- чогаалдыё темазын, идеязын тодарадыры;
- аёгы-аёгы чогаалдарны янзы-б\р\ барымдааларыныё( темазын, авторун, жанрын) аайы-биле б=л\ктеп ==ренири.
3-к\ класска чыл т=нч\з\нде чорудар хыналда чижек даалгалары
ги б=л\к
«Номчулга болгаш чугаа сайзырадылгазы» деп б=л\кт\ё чижек даалгалары
Планнатынган т\ёнел:
- аёгы-аёгы с=з\глелдерни ыыткыр дыёзыг аянныг номчулга, иштинде номчулга болгаш дыёнап турар уеде уткаларын шын медерелдиг билип алыры; оларныё онзагай шынарларын (уран-чечен, эртем-популярлыг, тайылбырныё), с=з\глелдерниё кол уткаларын болгаш кол маадырларын; утка аайы-биле айтырыгларга харыылап билири; болуушкуннарныё чурумун тодарадып билири; номчаан азы дыёнаан ==редиглиг, эртем- популярлыг болгаш уран-чечен с=з\глелдерге айтырыгларны салып билири.
Бердинген т\ёнелдерниё чедип алырыныё билии
- с=з\глелдерниё аёгы-аёгы хевирлериниё шынарларын тодарадыры;
- номчаан азы дыёнаан с=з\глелиниё кол утказын, кол маадырларын, с=з\глелдиё утказынга хамаарышкан айтырыгларга харыылап тургаш, болуушкуннарныё чурумун тодарадып билири;
- эртем- популярлыг болгаш уран-чечен с=з\глелдерге айтырыгларны салып билири.
Календарь – темалыг план
Литературлуг номчулга 3 класс
1-ги улдун
Кичээл-
дин дугаары Программанын адыры Кичээлдин
темазы Кичээлдин хевири Шагы Оореникчилернин билиглеринге, мергежилдеринге болгаш чанчылдарынга кол негелделери Билиин хынаар аргалар Кичээлдин херекселдери Онаалга Хуну
План-
биле Хуну
Факт.
1 Экии, литературлуг номчулга! Киирилде кичээл.
Моорей: «Угаанырлар, сагынгырлар»
Е. Танова. Тыва черге йорээл.
а. 3- 7 Чаа тема 1 Шингээдип алыр билии:2-ги класска алган билиглерин быжыглаар моорейнин айтырыгларынга харыылаар;
Шулукту аянныг номчуп билир болгаш утказын чугаалап билир болур. Эге рифма дугайында билигни алыр.
-
Аянныг, медерелдиг номчулга Ном, кыдырааш Ар.3-7, доктаадыр 2 Улустун аас чогаалынын биче хевирлери Тывызыктар.
Улегер домактар.
а. 8-14 Чаа тема 1 Тывызык деп чул? Тывызыктарнын уш хевирин, темаларын билген турар. Улегер домак деп чул? дээрзин билген турар Аянныг номчуп билири Ном, проектор Ар 8-14, аянныг номчуур, шээжи 3 Оюн удээн чугаалар.
а. 15-19 Чаа тема 1 Оюн удээн чугааларнын болуктерин билир болгаш оларны ойнап билир болур; аянныг, медерелдиг номчуп билир. Аянныг, медерелдиг номчулга Ном, кыдырааш Ар 15-19, аянныг номчуур 4 Ооренип оорен С. Сурун-оол. Аккырмаа биле ийи (Узунду)
а. 20-22 Чаа тема 1 Аянныг, медерелдиг номчуур болгаш утказын чугаалап билген турар. Диргизилге аргазы деп чул дээрзин билир Медерелдиг, аянныг номчулгазын, утказын билири. Ном, кыдырааш Ар 20-22 , номчуур, утказын чугаалаар 5 Н. Носов. Бодалга бодааным.
а.22-25 Чаа тема 1 Медерелдиг номчуур болгаш утказынбилип айтырыгларга шын харыылап билир турар. Чечен чугаа деп чул дээрзин таныжар. Аянныг, медерелдиг номчулгазы Ном, кыдырааш Ар23-25 номчуур, утказын чугаалаар 6 Е. Танова. Ийи 2. Ч. Ондар. Эдилелдин ээзинде.
а.25-30 Чаа тема 1 Медерелдиг номчуп болгаш чугааны кезектерге чаргаш утказын эдерти чугаалап билир болур Утказын чугаалап билирин аянныг ночуурун хын. Ном, чуруктар Ар 25-29, утказын чугаалаар. Шээжи, ар 29-30 7 Чылдын уелери. Тодуг-догаа кузумейни Чугаа сайзырадылгазы. О. Саган-оол Куску аргага
(Узунду)
а. 31-32 Чаа тема 1 Аянныг, медерелдиг номчааш, куску бойдусту хайгаарап болгаш эскерип чугааалап билир. Бойдус чурумалы деп чул билиген турар. Утказын чугаалап билири. Кыска чогаадыг бижип билири. Ном, проектор Ар31-33, номчуур. Чурук чуруур 8 Э. Кечил-оол. Кайгамчыктыг картошкам. Ч. Ондар. Кыштын тыныжы.
а.33-35 Чаа тема 1 Шулуктерни аянныг номчаан болгаш утказын билген турар. Эпитет дугайында билген турар Айтырыгларга харыылап билирин хынаар Чуруктар, ном Ар 33-35, аянныг номчуур. шээжилээр 9 Эки кылган ажыл – элеп-читпес алдар Ю. Кюнзегеш. Шартылаа биле Кымыскаяк (Басня)
а.36-37 Чаа тема 1 Басняны аянныг, медерелдиг номчуур болгаш рольдап номчувушаан маадырларнын овур – хевирин чугаалап билген турар Аянныг, медерелдиг номчулга Чурук, ном Ар 36-37, утказын чугаалаар 10 Ю. Кюнзегеш. Ажыл
а. 38 Чаа тема 1 Шулукту шын , аянныг номчуп, билири Аянныг, медерелдиг номчулга Ном, кыдырааш Ар 38, шээжи 11 О. Сувакпит. Арзылан биле Пар. (Басня)
а.39 Чаа тема 1 Басныны аянныг номчааш, маадырларын танып билир, ун чокка театржыдарынга киржир Аянныг, медерелдиг номчулга Ном, проектор Ар 39-40, номчуур 12 О. Сувакпит. Салааларым. (Узунду)
а.40 Чаа тема 1 Шулукту аянныг номчуп билири болгаш ада-иезинге качаар дузалажып турарын чугаалап билир болур Аянныг, медерелдиг номчулга Чуруктар, ном Ар 40-42,аянныг номчуур шээжилээр 13,14 Хоктуг ужуралдар, солун болуушкуннар К.-Э. Кудажы. Мыйыт Чаа тема 1 Номчулганын жанрын ылгап билири, чогаалды аянныг номчааш. Утказын эдерти чугаалап билир Аянныг, медерелдиг номчулга Ном, кыдырааш Ар 43-46, утказы 15, 16 С. Сурун-оол. Уутунмас тоорук.
КДН
а. 47-49 Чаа тема 2 Аянныг, медерелдиг номчуп билир болгашчугаанын кол маадырын танып билир; Тайгага сагыыр дурумнерни билир Утказын чугаалап билири Проектор Ар 47-49, утказы 17 Бойдустун чажыттары М. Пришвин. Алдын шынаа. С Комбу. Чогум чул ол, уруглар?
а. 50-52 Чаа тема 1 Аянныг номчуп утказын чугаалап билир. Чугаанын утказынга таарыштыр чурук чуруп билир. Шулукту аянныг ночуп, айтырыгларга харыылап билир болур Утказын чугаалап билири Ном, кыдырааш Ар 50-52, утказы, шээжи 18 С. Сурун-оол. Хек.
а.52-55 Чаа тема 1 Ном-биле ажылдап билири, номчаан чуулун сайгарары. Диалогту номчуп билген турар Утказын чугаалап билири Чуруктар, ном Ар 52-55, тоол чогаадыр 19 Г. Скребицкий. Куштарнын медээзи
а.55-56 Чаа тема 1 Чугааны медерелдиг номчуп, кышкы бойдус чурумалын тып номчуп билир, чурук чуруп билир болур Куштар чуну медээлеп турарын чугаалап билири Чуруктар Ар 55-56 2-ги улдун-14 ш 20, 21 Чылдын уелери. Аккыр харлыг кыжым Чугаа сайзырыдылгазы Б. Ховенмей. Кыш
а. 55-56 Чаа тема
2 Айтырыглар дузазы-биле чуруктарга чугаа тургузуп билир.Шулукту аянныг номчаш айтырыгларга харыылап билир Аянныг медерелдиг номчулга. Чуруктар Ар 55-56 Чурукка чогаадыг бижиир 22 М. Кенин-Лопсан. Кыштын шулукчузу Харжыгаш А. Пушкин. Кыш.
Ар 59-61 Чаа тема 1 Аянныг номчуп утказын деннеп билир. Чогаалчылар шулуктеринде кандыг аргаларны ажыглаанын чугаалап билир Аянныг медерелдиг номчулга, Чуруктар, проектор Ар 59-61, шээжи 23 Л. Толстой. Ак кодан. Чечен чугаа
Ар 61-63 Чаа тема 1 Чугааны медерелдиг, аянныг номчаан соонда план езугаар утказын сайгарып, чугаалап билген турар Аянныг медерелдиг номчулга Ном, кыдырааш Ар 61-63, утказы 24 Л. Чадамба Соок-Ирей
Ар 64-65 Чаа тема 1 Аянныг ночааш утказын билир болур, бодунун амыдыралы биле холбап билир Аянныг номчулга Чуруктар, ном Ар 64-65, шээжи 25 КДН Кышкы тоолдар Чаа тема 1 Кышкы тоолдарны боттары номчааш, утказын деннеп чугаалап билир. Тоолдарга чуруктар чуруп билир болур Утказын дамчыдары Ном, кыдырааш Ар айтырыгларга харыы 26 Бойдуска хумагалыг болуулу! М. Кенин-Лопсан. Оскус ангыр.
Ар 66-68 Чаа тема 1 Чечен чугааны медерелдиг тода номчуп билир болгаш утказын чугаалап ооренген турар. Чогаалдын кол маадырын тодарадып билир Медерелдиг номчулга Ном, кыдырааш Ар 66-68, утказы 27 Ч. Кара-Куске. Хурээлелди камгаланар!
Ар 68-69 Чаа тема 1 Уругларнын эки аажы-чанын чугаалар дузазы-биле билиндирер. Ун аяны-биле номчудар, утказын чугаалаары Утказын дамчыдары Ном, кыдырааш Ар 68-69, аянныг номч. 28 О. Сувакпит. Эмнеп алган
Ар 69-70 Чаа тема 1 Кол утказын илередип билири, номчаан чуулун долузу-биле чугаалаары Аянныг медерелдиг номчулга Ном, кыдырааш Ар 69-70. шээжи 29 КДН Бойдус толу Чаа тема 1 Дириг бойдуска камныг хумагалыг болур, кээргээр сеткилди оттурар чогаалдарны номчаан турар Чуруктар Библиотекадан номнар номчуур 30 Авторлуг тоолдар С. Пюрбю Сагынгыр куске
Ар 71-72 Чаа тема 1 Тоолду аянныг номчааш утказын билир болгаш маадырларнын аажы-чанын Шын, аянныг номчулга Ном, кыдырааш Ар 71-72, утказы 31 С. Маршак. Угаанныг Кускежик Тоол
Ар 73-77 Чаа тема 1 Шулуктерни аянныг номчуп, оларны деннеп сайгарар. Шээжилээр. Шын, аянныг номчулга Ном, кыдырааш Ар 73-77, шилип шээжилээр 32 С. Пюрбю Кажар диин.
Ар 77-78 Чаа тема 1 Чогаалдар дамчыштыр бойдустун хоойлуларын сагып ооренир. Утказын дамчыдары Чуруктар, ном Ар 77-78 утказы 33, Т.Кызыл-оол Бодаган. Багай чанчыл.
Ар 80-81, 82-84 Чаа тема 1 Чогаалчы-биле таныштырар, аянныг номчуп ооредир. Тоолдун утказын эдерти чугаалап билир болур Шулукту аянныг номчууру Чуруктар, ном, кыдырааш Ар 80-81, 82-84, утказы 3 – ку улдун-20 шак
Кичээл-дин дугаары Программанын адыры Кичээлдин
темазы Кичээлдин хевири Шагы Оореникчилернин билиглеринге, мергежилдеринге болгаш чанчылдарынга кол негелделери Билиин хынаар аргалар Кичээлдин херекселдери Онаалга Хуну План-биле Хуну
Факт.
1. Улустун аас чогаалы. Тоолдар Тоолдар. Чыраа кулун. Тыва улустун тоолу
Ар. 103-105 Чаа тема 1 Шингээдип алыр билии:
Медерелдиг номчуп бердинген план езугаар утказын сайгарып ооренир.
Аянныг, медерелдиг номчулга Ном, кыдырааш Ар. 103-105, утказы 2. Хам Бору биле Шинчээчи Бору тыва тоол
Ар 106-108 Чаа тема 1 Тоолду рольдап аянныг номчуп билир болгаш утказын чугаалап билир болур Аянныг номчуп билири Ном. Ажылчын кыдырааш Ар 106-108, аянныг номчуур 3. Хараган бажында дук
Тыва тоол
Ар 108- 110 Чаа тема 1 Тоолду рольдап аянныг номчуп болгаш утказын билген турар Айтырыгларга харыы Экран, проектор, ном, кыдырааш Ар 108- 110, утказы 4. Бистин проективис: Ынак тоолум Катаптаашкын 1 Темага хамаарышкан айтырыглар болгаш онаалгаларны кууседир Кыш дугайында шулуктерни билири Ном, чуруктар 5. Бистин бичии оннуктеривис К. Ондар. Мени таныыр.
С. Комбу. Сайдаяк
Ар. 111-112
Чаа тема 1 Шулукту аянныг номчуур, айтырыгнын харыызын шилип тып номчуп билир; бердинген негелде езугаар овур-хевирин бижип билир болур Утказын чугаалап билири Ном,. Экран, проектор Ар. 111-112, утказы 6. О. Саган-оол. Оол биле кушкаш
Ар.113-115 Чаа тема 1 -Чогаалды аянныг номчааш, утказын чугаалап билир болур;
-Кол маадырларынын овур-хевирин чугаалап билир Утказын чугаалаарын хынаар Ном. Экран, проектор Ар.113-115, утказы 7. О. Саган-оол. Элик оглу
Ар.115-118 Чаа тема 1 -чогаалды аянныг номчааш, утказын билир;
-кол маадырларынга хамаарылгазын илередип билир, амыдырал-биле холбап чугаалап билир утказын чугаалап билири Ном. Чуруктар. Ар.115-118, утказы 8. Торээн чуртум камгалакчылары Э. Кечил-оол. Шолалатканым
Ар.85-89
Чаа тема 1 -Чогаалды медерелдиг номчааш, утказын
чугаалап билир; тускай планны чогаалдын утказынга дууштуруп билир
Утказын чугаалаар Ном.
Кыдырааш. Ар.85-89, утказы 9. А. Барто. Ийи алышкыАр.89-90 Чаа тема 1 -шулукту аянныг номчааш, утказын билир билир болур;
Февраль 23 –Ада –чурт камгалакчыларынын хунун канчаар демдеглеп турарын чугаалап билир.
Аянныг номчуп билирин хынаар Ном. Экран, проектор Ар.89-90. Аянныг номчуп ооренир 10. Бистин проективис «Бистин ачаларывыс (акыларывыс)-Ада-чурт камгалакчылары»
Ар.90-91
Чаа тема 2 Бердинген темага таарыштыр онаалгаларны болуктер аайы биле улежип, материалдарны тып белеткеп билир турар Ном.
Экран, проектор Ар.90-91 11. Улус аразындан ие караа чымчак Б. Ховенмей. Ием холу.
Ар.92-93 Чаа тема 1 -шулукту шын, аянныг номчааш, утказын чугаалап билир;
- Март 8 чуге демдеглеп турарыл билген турар Шын болгаш аянныг номчулгазын хынаар Ном.
Сюжеттиг чуруктар. Ар.92-93, шээжи 12. С. Тока. Ававыс чокта.
Узунду
Ар.93-95 Чаа тема 1 Узундуну шын, медерелдиг номчуп болгаш утказын эдерти чугаалап билген турар
- Утказын чугаалап билирин хынаар Ном.
Экран, проектор, чуруктар Ар.93-95 аянныг номчуп ооренир 13. Э. Кечил-оол. Ава созун дыннаваска.
Ар.96-98 Чаа тема 1 -Шулукту шын, аянныг номчааш, айтырыгларга харыылапбилир;
-кезектерге чаргаш утказын чугаалап билир болур Утказын шын чугаалап билири Ном, чуруктар Ар.96-98 аянныг, утказы 14. Чылдын уелери. Хоглуг чазым. О. Саган-оол. Онза уе.
Ар.99-100 Чаа тема 1 -чурук езугаар частын демдектерин чугаалап билир; -созуглелди шын, медерелдиг номчааш, айтырыгларга харыылап, утказын билген турар; -амыдырал-биле холбап билир болур Час дугайында созуглелдин утказын чугаалап билирин хынаар Сюжеттиг чурук. Ном Ар.99-100, утказы
Чогаадыкчы ажыл 15. Л. Чадамба. Часкы тарылга
Ар.100-102 Чаа тема 1 -созуглелди шын, медерелдиг номчааш, айтырыгларга харыылаар болгаш рольдап номчуп билир Аянныгномчуурун, утказын билирин хынаар Ном. Экран, проектор Ар.100-102, утказы 16. Тоогу болгаш тоолчургу чугаалар
Дуза дилээн адыг.(Тоогу чугаа)
Ар 119-120 Чаа тема 1 -чугааны шын, медерелдиг номчааш, айтырыгларга харыылап билир, кол бодалын илередип билр болур;
созуглелдин утказын чугаалап билирин Ном.
кыдырааш Ар 119-120,
утказы 17. Аскыр Дагаа чуге дан бажында алгырар апарганыл?
Ар.120-121 Чаа тема 1 -чугааны аянныг номчааш, айтырыгларга харыылап билир;
Рольдап номчуп ооренир утказын чугаалап билири Ном. Экран, проектор Ар.120-121, утказы 18. Дээлдиген уну
Ар.121-122 Чаа тема 1 -чугааны аянныг номчааш, утказын чугаалап билген турар Аянныг номчулгазын Сюжеттиг чурук. Ном Ар.121-122 19. Ойнаксанчыг оюннарым Ч. Кара-Куске. Чылгылаар мен
Ар 123-. шээжи Чаа тема 1. -шулукту шын, аянныг номчааш, айтырыгларга харыылап билир;
Аянныг номчууру Ном. Экран, проектор Ар 123-. шээжи 20. Ч. Кара-Куске Чунгу
Ар.124-126 Чаа тема 1 -созуглелди шын, медерелдиг номчааш,утказын эдерти чугаалап билир болур;
Созуглелдин утказын чугаалап билири Ном. Экран, проектор. Ар.124-126, утказы, чурук чуруур 4 –ку улдун-16 шак
1. А. Шоюн Таныжылга
Ар.126-127 Чаа тема 1 -чугааны аянныг номчааш, утказын билир;
-эвилен ээлдек аажы чанныг болурунче чуткуур Аянныг, шын номчулгазын Ном, чурук Ар.126-127, номчуур 2. Кижи болуру чажындан С. Сурун-оол. Шериг-оолдун олчазы (Узунду)
Ар.128-130 Чаа тема 1 -созуглелди шын медерелдиг номчуур болгаш рольдап номчуп ооренир; кол маадырларын адап билир Утказын шын чугаалап билирин Ном. Экран, проектор Ар.128-130, утказы 3. Ч. Кара-Куске Алышкылар
Ар.130-132 Чаа тема 1 -созуглелди шын, медерелдиг номчааш, айтырыгларга харыылап билир; Деннелгелиг домактарны тып билир Утказын чугаалаар Ном. Чурук. Ар.130-132. утказы
4. И. Крылов. Чаан болгаш Моська. Басня Л. Толстой. Ошку биле бору. Басня
Ар.132-134 Чаа тема 1 -басняларны аянныг номчааш, доктаадып алыр;
- утказын билип алыр Шулукту шээжи-биле аянныг номчууру Ном, чурук. Ар.132-134, аянныг.
5. Оске чоннарнын аас чогаалы Ар.135-137 утказын. Чаа тема 1 -тоолду шын, медерелдиг номчааш, утказын чугаалап билир;
Утказын чугаалап билири Ном. Чуруктар Ар.135-137 утказын. 6. Ийи элчиген (Кыргыс тоол)
Ар137-138 Чаа тема 1 -тоолду аянныг номчааш, утказын билир;
-созуглели шын, номчааш, утказын билир Аянныг номчулазын хынаар Ном, чуруктар Ар137-138, утказы 7. Чонум чаагай чанчылдары К.-Э. Кудажы. Танды кежии (Узунду)
Ар.139-141
Чаа тема 1 -созуглелди номчааш, утказын билир; дириг бойдуска сонуургалдыг камныг болур дээрзин билген турар Утказын чугаалап билири Ном. Экран, проектор Ар.139-141, утказы, чурук 8. М. Кенин-Лопсан. Мунгашталган балыктар
Ар.141-143 Чаа тема 1 -созуглелди кичээнгейлиг номчааш, утказын чугаалап билир;
-дириг бойдуска камныг, кээргээчел сеткилдиг болур Утказын чугаалаар Ном.
Чуруктар Ар.141-143, утказы. 9. Е. Танова. Артыш
Ар.143-144 Чаа тема 1 Шулуктерни аянныг номчааш, доктаадып алыр;
-торээн черинин унуш-байлаан таныыр, камнаар Шээжи-биле аянныг номчуур Ном.
Чуруктар Ар.143-144, аянныг номчуур 11. КДН Монгуш Эргеп болгаш оон уруглар
га чогаалдары Чаа тема 1 -Номну номчааш, утказын чугаалап билир;
-азырал, черлик амытаннарнын аттарын, амыдыраар аргаларын деннеп чугаалап билир Шын аянныг номчуурун хынаар Ном. Чуруктар Бот номчулга 12. Чылдын уелери. Чараш чайым Чурукка план езугаар чугаа тургузар. Л. Чадамба.Каас уе. С. Сурун-оол Чодураа
Ар.145-146 Чаа тема 1 -шулуктерни аянныг номчааш, кол бодалын илередир;
-деннелгелерни кылып билир
-бойдусту чарашсынып , магадап билир, камнаар. Байыдар ужурлуг Шын, аянныг номчуурун хынаар Ном.
Экран, проектор. Ар.145-146, шээжи 13. С. Сарыг-оол Чайлагга (Узунду) Э. Кечил-оол Солун чайым
Ар. 147-149 Чаа тема 1 -созуглелди шын, медерелдиг номчааш, кадарчы малчын кижинин ажыл-ижи биле таныжар Утказын шын чугаалап билири Ном. Ар. 147-149 утказы 14.
15 Бистин проективис «Мээн ынак чогаалчым» Чаа тема 2 -оореникчи бурузу бодунун ынакчогаалчызынындугайында чугааны белеткээр, оон номнарын эш оорунге таныштырар. Проектини кылып билирин хынаар Номнар. Экран, проектор
Приложенные файлы
