Аһа5ас уруок сценарийаТиэмэтэ: «Кырдьык күннээ5эр сырдык» Д.К.Сивцев – Суорун Омоллоон «Чүөчээски» кэпсээнигэр түмүктүүр аһа5ас уруок.
Уруок хаамыыта.
Тиэмэтэ: «Кырдьык күннээ5эр сырдык» Д.К.Сивцев – Суорун Омоллоон «Чүөчээски» айымньытынан түмүктүүр үлэ.
Уруок сыала-соруга:
Үөрэтэр сыала: Айымньынан ырытыы, кэпсээн ис хоһоонун чопчу били.
Иитэр сыала: Айымньы геройун холобурунан о5ону чиэһинэй, кырдьыксыт, үтүө майгыга иитии.
Сайыннарар сыала: Айымньы уонна литературнай герой туһунан бэйэ санаатын сааһылаан этэр дьо5уру сайыннарыы.
Уруок түһүмэхтэрэ:
I Тэрээһин чаас.
II Хатылааһын
III Айымньыны ырытыы:
Чүөчээски уобараһа.
Проблемнай ырытыы:
-А5а уонна о5о сыһыана
-Дьиэттэн барыы
-Уоруу сор суола
-Кырдьыксыт, чиэһинэй буолуу.
IV Тиэкиһи кытта үлэ (уруһуй көмөтүнэн)
V Үөрэппити чинэтии. Тест.
VI Уруок түмүгэ:
Рефлексия «Бу уруоктан… тугу биллим, тугу сөбүлээтиим, туохха үөрэнним?»
Дьиэ5э үлэни биэрии.
Аһа5ас уруок былаана.
Тиэмэтэ: «Кырдьык күннээ5эр сырдык» Д.К.Сивцев – Суорун Омоллоон «Чүөчээски» айымньытынан түмүктүүр үлэ.
Уруок сыала-соруга:
Үөрэтэр сыала: Айымньынан ырытыы, кэпсээн ис хоһоонун чопчу били.
Иитэр сыала: Айымньы геройун холобурунан о5ону чиэһинэй, кырдьыксыт, үтүө майгыга иитии.
Сайыннарар сыала: Айымньы уонна литературнай герой туһунан бэйэ санаатын сааһылаан этэр дьо5уру сайыннарыы.
Уруокпут аата саха өһүн хоһоонуну кытта уонна айымньыны кытта быһаччы сибээстээх. Уруокпутун то5о маннык ааттаабытым буолуой? Ону уруок бүтэһигэр этиэ5им.
II Суорун Омоллоон оло5ор, айар үлэтигэр сыһыаннаах билиибитин чиңэтэ таарыйа оонньуу оонньуохпут. «Сыыппаралар тугу кэпсииллэр?»
(слайда5а сыыппаралар көстөллөр)
1906 – Суорун Омоллоон төрөөбүт сыла
14 – С.О. төрөөбүт күнэ
100-СО 100 сааһын туолла1926 – I майымньытын суруйбута.
1936 – «Чүөчээски» айымньы суруллубута.
3 – СО 3 музейы төрүттээбитэ.
99 – СО 99 сааһыгар өлбүтэ
III. Аны билигин «Чүөччэски» айымньыны ырытыыга киириэххэ:
1.Чүөчээски уобараһа.
Дьүһүнэ майгыта дьиэтэ-уота (туттар мала)
-Чүөчээски дьүһүнэ, сирэйэ-хара5а хайдах буолуо дии саныыгытый? Оңорон көрүң эрэ. Уһун дуу, кылгас, кыра дуу, эмис дуу?
- Чүөчээски майгыта хайдах буолуо дии саныыгытый? Көрсүө, сэмэй, чиэһинэй, амарах… Истиң иэйэрэ сүрэхтээ5э туохтан көстөрүй?
- Чүөчээскилээх дьиэлэрэ-уоттара хайдах буолуо дии саныыгытый? Чүөчээски туох туттар маллаа5ый? Ол маллара кими санаталларый?
- Чүөчээски саамай сөбүлүүр дьарыктара кимнээ5и уонна тугу санаталларый?
Чүөчээски сыһыана: - Ийэтигэр
- А5атыгар
- Сардаана5а
- Чүөчээски ийэтигэр хайдах саһыаннаһар этэй? Ону ханнык түгэннэртэн көрөбүтүй? Ийэтин убаастыыр киһи буолла5ына, то5о а5атыгар (Сылгыһыт Наһаарга) Чүөчээски хана баарын то5о этэр этэй?
- Оттон а5атыгар сыһыана хайда5ый? Ол эрээри кини син биир а5атын аһынар. Оттон Наһаар Чүөчээскигэ сыһыана хайда5ый? Уолун таптыыр дуо? А5а о5о5о сыһыана хайдах буолуохтаа5ый?
- Балтыгар Сардаана5а сыһыанын биһиги ханнык түгэннэртэн көрөбүтүй? Отто Чүөчээски балтыгар сыһыана? Эһиги оттон балтыгытын кытта хайдах сыһыаннааххытый?
2. Аны проблемнай ырытыыга киирэбит. Ханнык ба5арар айымньы туруорар сыты боппуруостардаах буолар. Ону проблема диэн ааттыыбыт. Оттон «Чүөчээски» айымньыга саамай сыты проблеманан буолар: А5а уонна о5о проблемата. Кэпсээн бу проблема тула сайдар. Хаһан да бүппэт проблема, онон хас биирдии кэм киһитэ бэйэтэ туспа өйдөөх-санаалаах, туспа толкуйдуур, оло5у атыннык көрөр, сыаналыыр. Онон билигин эһиги санаа5ытын истэбит.
- Чүөчээски а5атын утары барара сөп дуо? То5о?
- Эһиги кини оннугар хайдах гыныа этигитий?
- Оттон а5ата уолун утары барыыта сөп дуо?
Ол эрээри Чүөчээски а5атын өдүү сатыыр. Оттон а5ата кинини аһатаары уорар. О5олорум тот сырыттыннар диэн кыһаллар. Ол эрээри - пионер. Оччотоо5у кэмңэ ол улахан суолталаах, күүстээх тыл этэ. Пионер кырдьыксыт, чиэһинэй буолуохтаах.
3.Дьиэттэн барыы.
Төрөөбүт-үөскээбит, киһи буолан эрэр дьиэ5иттэн анны өтөрүнэн төннүбэт санааны ылынан, ааны тыастаахтык сабан тахсанбарыы. Киһи хаһан, то5о итинник санаа5а киирэрэ буолуой?
- Чүөчээски то5о барбытай?
- Оттон эһиги оннук гыныа этигит дуо?
- Эһиги биирдэ эмит дьоңңутагр эппэккэ эрэ ыалга хоно барааччыгыт дуо?
- Ону дьоңңут туох дииллэрий?
- Оттон оннук барбыт о5олорго эһиги туох диэххит этэй?
- Дьиэттэн барыы араастаах: атаах, сүрэ5э суох, киһи быһыытынан бэлэмңэ эрэ юэрт буолбут, кыра да тэппини иннинэн истибэт улахан айдааңңа тиэрдэр, ата5астаммыттыы туттан бэйэтин халбаң санаатын эрэ толорторо сатыыртан уулусса5а ойооччулар эмиэ бааллар. Олор кимнээхтэрий?
-уоруу сор суола. Уоруу былыр-былыргыттан билиңңээңңэ диэри ыар анньыы буолар. Онон эһиги хаһан да уорбат буолун. Уоруйах киһини хайдах накаастыылларый, билэ5ит дуо?
- Сылгыһыт Наһаар то5о үлэлиир сопхуоһун сылыгытн уоран сиэтэ?
- То5о Чүөчээски үңсэргэ сорунна?
- Чүөчээски то5о а5атын эрэ, то5о Түүлээх Уллуңа5ы буолбакка буруйдууруй?
- Киһини эрэйгэ, саакка-суукка, дьон дьүүлүгэр, кэлэйэн киэр хайыһыытыгар, киһинэн аахпат буолалларыгар тиэрдэр ынырык суол турар – уоруйахха.
- Кырдьыксыт, чиэһинэй буолуу. Бу киһиэхэ саамай үчүгэй хаачыстыбалар буолаллар.
- Чүөчээскигэ бу хаачыстыбалар бааллар дуо?
- Кырдьыксыт диэн тылы хайдах өйдүүгүтүй?
- Кырдьыксыт, чиэһинэй, үчүгэй майгы киһиэхэ наадалаах хаачыстыбалар дуо?
- То5о наадаларый?
IV. Тиэкиһи кытта үлэ. Уруһуйдары көрүң уонна тиэкистэн булуң. Бу уруһуйдарга көстөр түгэни кэпсээнтэн булан, тылыгытынан этиң.
V. Дуоска5а үлэ. Чүөчээски өрүттэрэ: -үчүгэй
- куһа5ан
VI. Үөрэппити чиңэтии. Тест. Бу 3 эппиэттэн биир сөптөөх эппиэти булан, илиистэргэ суруйуң.
VII. Рефлексия. Бу уруоктан: - тугу биллим?
- тугу сөбүлээтим?
- туохха үөрэнним?
VIII. Дьиэ5э үлэ. «Чүөчээски уол о5о идеала буолуон сөп дуо? То5о?» диэн тема5а суругунан үлэ.
Приложенные файлы
