«Дуслык Купере».
Зал бэйрэмчэ бизэлэ. Стенада – халкыбызнын яшэу рэвешен, хезмэтен, гореф-гадэтлэрен чагылдырган плакат.
Алып баручы. Дуслар, буген безгэ бик куп кунак килгэн. Аларны нэрсэлэр белэн шогеллэнуебез, мэктэбебезнен тормышы кызыксындыра. Бер ук вакытта нинди хонэргэ ия булуларын да курсэтэрлэр, алып килгэн кучтэнэчлэре белэн безне дэ сыйларлар. Бездэ буген бэйрэм! Дуслык бэйрэме!
Карап тормый ара еракка,
Дуслар килэ безгэ кунака.
Дуслык – безнен тормыш узэге,
Дуслык – безнен тормыш бизэге.
Безнен халык кунакчыл:
- Якты чырай, такта чэй, дип,
Каршы ала кунакны.
Класска татар,рус, башкорт, мари, удмурт, керэшен кызлары керэ. Алар уз теллэрендэ исэнлэшэлэр.
-Исэнмесез!
-Здравствуйте!
-Хаумыхыгыз, дустар!
-Арумы сез карендэшлэр!
-Умоесь а!
-Салам!
(Дуслык турында бер жыр жырлана.)
«Дуслык турында» дигэн жыр( Р.Корбан сузлэре, М.Минхажев музыкасы) башкарыла.
Алып баручы. Безнен республикабызда т™рле миллэт халыклары узара дус яшилэр: Бер-берсен‰ кунака й™рил‰р, берг‰л‰п к_Sел ачалар, бэйрэм итэлэр. Мэсэлэн Сабантуй – татар халкыныS Милли бэйрэме. Лэкин хэзер бу бэйрэм республикабызда яшэуче барлык миллэт кешелэре очен дэ уртак зур бэйрэмгэ эйлэнде. Анда татары да, русы да, удмурты да, марие да бергэлэшеп уйныйлар, жырлыйлар, бэйгелэрдэ катнашалар. Бу дуслыкка чит илдэн килучелэр дэ сокланалар. 2002 нче елда Татарстанга килгэн АКШ нын Россиядэге гадэттэн тыш хэм Тулы вэкалэтле илчесе: «Татарстан, дорестэн дэ, ботен донья очен толерантлык, узара тыныч хэм килешеп яшэу урнэге булып хезмэт итэ ала» - дип белдерде.
Эйдэгез, хэзер сузне кунакларга бирик.
Бергэ
Без - бер илнен балалары,
Барыбыз да дуслар без.
Татарлар, удмурт, марилар,
Башкорт, кер‰шен, руслар без.
Татар кызы
Без – татарлар! Шушы исем белэн
Жирдэ яш‰_ узе зур бэхет,
Яшибез без бу Gирдэ
Бар халыклар белэн берлэшеп.
Рус кызы
Наш Татарстан
Дружбой славится,
Нам жить в Татарстане
Очень нравится.
Башкорт кызы
Ут куршелэр булып яшик г™рлэп,
Охшаш безнен теллэр, гадэтлэр.
Тынычлык kэм дуслык чэчэк атсын,
Уртак безнен жирдэ телэклэр.
Удмурт кызы
Торле костюмнар киеп
Йорибез жырлап-биеп
Атадык без бу бэйрэмне
Дуслык Купере диеп
Мари кызы
Кайсы якта яшэсэк тэ
Чиклэр юктыр дуслыкка
Дуслык булса янэшэдэ
Дошманлык чыгар юкка
Керэшен кызы
Халкыбызнын йолаларын
Искэ тошерик эле
Кунелле итеп буген
Уен уткэрик эле. (Утырышалар)
« Кем житезерэк?» уены оештырыла. Залда утыручыларга тубэндэге сораулар тэкдим ителэ:
Остендэ нинди киеме булмау борынгы рус хатын-кызларына зур хурлык саналган? (Яулык)
Тубэтэйнен башка атамасы? (Кэлэпуш)
Ат сотеннэн сэламэтлек очен файдалы булган бик тэмле эчемлек – кымызны кайсы миллэт халкы ясый? (Башкорт)
Татарстанда сан буенча татарлардан кала ин куп халык кайсы миллэттэн? (Руслар)
Кайсы миллэттэ борынгыдан килгэн йола буенча, кияугэ китэсе кыз туй вакытында елап жырларга тиеш булган? (Керэшеннэр)
Г™слэ, волынка, ике кыллы скрипка, сыбызгы –болар кайсы халыкнын яраткан уен кораллары? (Мариларнын)
Язгы бэйрэм? (Нэуруз)
Алып баручы
Дуслар турында дан жырлый
Хэрбер халык мэкале
Кем кубрэк мэкаль белэ,
Сынашып карыйк эле.
1) Кош канаты белэн(Кеше дуслык белэн кочле)
2) Дустын булмаса- эзлэ(тапсан- югалтма)
3) Кумэк кутэрсэ(кулне кучерер)
4) Ялгыз агачны(жил сындыра)
5) Непобедимая наша страна.(дружбой народов скреплена)
6) Потому нам хорошо живется
(что дружба народов у нас ведется)
7) 7 йортныS телен бел ..(7 т™рле белем бел)
Алып баручы.
Без сезне бик яратабыз, хормэт итэбез, сезнен белэн горурланабыз. Сезнен хакта бик куб белсэк тэ , тагын да кубрэк белэсебез килэ. Сезгэ сорауларыбызны бирергэ момкинме?
Калфак, яулык, шэл хэм камзул –
Болары безгэ таныш,
Сойлэгезче, кайчан туган
Татарча читек – кэвеш?
Жавап:
Борын – борын заманнарда
Болгар иле булган ди,
Безнен борынгы бабалар
Шушы илдэ торган ди.
Ул бабайлар эйбэт куннэн
Читеклэр теккэннэр ди.
Читек киеп, иллэр гизеп,
Сэудэ дэ иткэннэр ди.
Шушы нэни генэ читек
Таныткан ди халыкны
Хезмэт сою бабаларга
Китергэн ди байлыкны.
Читек кигэн бабайларга
Куркып яу кермэгэн ди
Данлыклы болгар илендэ
Ямьсезлэнеп йормэгэн ди.
Мариларнын хезмэт яратучы, жырлы – монлы халык икэнен белэбез. Иген устерэлэр, терлек асрыйлар. Агачны кисеп бизэклэргэ, чигу чигэргэ яраталар. Чыбыктан, юкэдэн уреп сандыклар ясыйлар. Матур итеп биилэр дэ эле алар. Безгэ биеп китмэссезме икэн?
(Мари биюе)
Халыклар дуслыгы Торле миллэт кешелэре арасындагы гузэл Монэсэбэтлэр калэм осталарын хэрвакыт рухландырды, аларга бетмэс – токэнмэс илхам чыганагы бирде. Рус эдэбияты – халыклар дуслыгына дан жырлаучы эдэбият. Безг‰ _зегезнеS халык Gырыгызны Gырлап китегезче. (Рус халык биюе)
Башкорт халкы элек-элект‰н аучылык бел‰н ш™гелл‰нг‰н, ат _рчетк‰н, к™т_ к™тк‰н. Ат с™тенн‰н с‰лам‰тлек ™чен файдалы булган бик т‰мле эчемлек – кымыз ясаган. Яраткан уен кораллары булып - курай санала. Башкорт кызы безг‰ бию алып килг‰н. (Башкорт биюе)
Уен. Тел байлыгын тикшер_ ™чен мондый бирем т‰къдим ител‰: залдагылар ике командага буленгэн, хэзер без аларга юллары буталган 2 шигырь бир‰без, алар шушы шигырьл‰рне д™рес итеп тупларга тиеш булалар.
1)Уйныйбыз да, Gырлыйбыз да,
Кояш гел к™леп торса.
Авырлыкны да GиS‰рбез
Дуслык к_пере булса.
2) Тырыш балалары бел‰н
Дус яши безнеS т™ркем.
К_лне к_череп куярбыз
Гел булсак без берб™тен.
Удмурт халкыныS _зара туганлыкм™н‰с‰б‰те ерак гасырларга барып тоташа.Республикабызда удмурт м‰кт‰пл‰ре д‰ бар.^зебезнеS Балтач районында гына да бик к_п удмурт авыллары бар. Удмурт кызы безг‰ «Водскем муземе» дип аталган шигырь алып килг‰н. Р‰хим итеп шуны тыSлагыз. (Шигырь укыла).
Кер‰шенн‰р гоме-гомерг‰ к_Sел ачып, Gырлап-биеп яш‰рг‰ ярата торган халык. Аларны тыклап карыйк ‰ле. (Такмаклар башкарыла.)
1)Fырлый ‰ле, Gырлыйк ‰ле,
Ишетсенн‰р, белсенн‰р.
Fыелганнар бу т™ркемг‰
Бертуганнар дисенн‰р.
2)Алай да берг‰-берг‰
Болай да берг‰-берг‰
Дуслар бел‰н берг‰ булсаS,
К_г‰рчен кебек г™рл‰.
3)Их, дускайлар, сезнеS бел‰н
Шат минем к_Sелл‰рем,
Гел д‰ шулай дуслык бел‰н
^тс‰ идее гомерл‰рем.
Алып баручы: € х‰зер, ‰йд‰гез, тугандаш халыкларыбызныS нинди аш-суга оста булулары бел‰н д‰ танышыйк, аларны тыSлыйк. Ягез, кунаклар, с_з сезг‰!
Татар кызы.
БезнеS татар апалары
Пешер‰ баллы ч‰к-ч‰к,
Авызга кабуга эри –
ТелеS йотмыйсыS чак-чак.
Рус кызы
Ох, какие вкусные
Блинчики у нас,
От чистого сердца
Испекли мы для вас.
Удмурт кызы.
Тантаналы м‰Gлесл‰рд‰
Б‰лешнеS урыны т_рд‰,
К™н саен ашап торсак та,
Кире какмабыз бер д‰.
Башкорт кызы.
Алып килдем сезг‰, дуслар,
К_чт‰н‰чк‰ башкорт балы,
Салкын тиеп китс‰ ‰г‰р,
БезнеS бал ул бик шифалы.
Мари кызы.
Нарат Gил‰ге согын
j‰ркем яратып эч‰,
Файдасы бар бал кушкач,
€г‰р д‰ салкын тис‰.
Кер‰шен кызы.
ИS т‰мле ризык санала
Безд‰ яфрак б™кк‰не.
Яратып ашасаS ‰г‰р,
Р‰хм‰т ‰йтеп кит, яме.
Алып баручы.
Дус яш‰рг‰ кир‰к Gир й™зенд‰,
Дуслар кир‰к k‰рбер кешег‰
Дуслык булса, яш‰_ д‰ к_Sелле,
УSай булла k‰рбер эшеS д‰.
Б™тенебезг‰ д‰ дуслар кир‰к,
Дустан башка булмый яш‰рг‰.
ШуSа к_р‰ д™нья буйлап кир‰к
Дуслык орлыклары ч‰ч‰рг‰.
( Шигырь укылганда т™рле т™ст‰ге тасмалардан к_пер т™зел‰)
Укучылар, без б_ген милл‰тл‰р арасындагы дуслык, берд‰млек турында с™йл‰штек. Милл‰тл‰р дуслыгы, милл‰тл‰р берд‰млеге - ул зур к™ч. Тарихи _тк‰небезг‰ к_з салсак та без моныS хаклыгына инанырбыз. Быел илебез зур б‰йр‰мг‰ ‰зерл‰н‰. Б™ек GиS_г‰ 65 ел тула. Моннан 65 ел элек 4 ел барган Б™ек Ватан Сугышында илебез халкы GиSуг‰ иреште. Явыз дошманнарны GиS_г‰ илебезд‰ яш‰_че т™рле милл‰т халкыныS фронта да, тылда да берд‰м, дус, туганнарча тату булуы ярд‰м итте. С_зл‰ремне йомгаклап шуны ‰йт‰сем кил‰: дус – тату булыйк, Бер – беребезг‰ ярд‰мл‰шеп яшик.
Кадерле кунаклар! ШуныS бел‰н б‰йр‰мебез ахырына якынлашты. Сезг‰ безнеS бел‰н берг‰ б‰йр‰мд‰ катнашуыгыз, матур чыгышларыгыз , к_чт‰н‰чл‰регез ™чен бик зур р‰хм‰т. j‰ркайсыгызныS ™енд‰ - муллык, т‰ненд‰ - саулык, фикеренд‰ зир‰клек, илебезд‰ иминлек k‰м тынычлык булсын!
15
Зал бэйрэмчэ бизэлэ. Стенада – халкыбызнын яшэу рэвешен, хезмэтен, гореф-гадэтлэрен чагылдырган плакат.
Алып баручы. Дуслар, буген безгэ бик куп кунак килгэн. Аларны нэрсэлэр белэн шогеллэнуебез, мэктэбебезнен тормышы кызыксындыра. Бер ук вакытта нинди хонэргэ ия булуларын да курсэтэрлэр, алып килгэн кучтэнэчлэре белэн безне дэ сыйларлар. Бездэ буген бэйрэм! Дуслык бэйрэме!
Карап тормый ара еракка,
Дуслар килэ безгэ кунака.
Дуслык – безнен тормыш узэге,
Дуслык – безнен тормыш бизэге.
Безнен халык кунакчыл:
- Якты чырай, такта чэй, дип,
Каршы ала кунакны.
Класска татар,рус, башкорт, мари, удмурт, керэшен кызлары керэ. Алар уз теллэрендэ исэнлэшэлэр.
-Исэнмесез!
-Здравствуйте!
-Хаумыхыгыз, дустар!
-Арумы сез карендэшлэр!
-Умоесь а!
-Салам!
(Дуслык турында бер жыр жырлана.)
«Дуслык турында» дигэн жыр( Р.Корбан сузлэре, М.Минхажев музыкасы) башкарыла.
Алып баручы. Безнен республикабызда т™рле миллэт халыклары узара дус яшилэр: Бер-берсен‰ кунака й™рил‰р, берг‰л‰п к_Sел ачалар, бэйрэм итэлэр. Мэсэлэн Сабантуй – татар халкыныS Милли бэйрэме. Лэкин хэзер бу бэйрэм республикабызда яшэуче барлык миллэт кешелэре очен дэ уртак зур бэйрэмгэ эйлэнде. Анда татары да, русы да, удмурты да, марие да бергэлэшеп уйныйлар, жырлыйлар, бэйгелэрдэ катнашалар. Бу дуслыкка чит илдэн килучелэр дэ сокланалар. 2002 нче елда Татарстанга килгэн АКШ нын Россиядэге гадэттэн тыш хэм Тулы вэкалэтле илчесе: «Татарстан, дорестэн дэ, ботен донья очен толерантлык, узара тыныч хэм килешеп яшэу урнэге булып хезмэт итэ ала» - дип белдерде.
Эйдэгез, хэзер сузне кунакларга бирик.
Бергэ
Без - бер илнен балалары,
Барыбыз да дуслар без.
Татарлар, удмурт, марилар,
Башкорт, кер‰шен, руслар без.
Татар кызы
Без – татарлар! Шушы исем белэн
Жирдэ яш‰_ узе зур бэхет,
Яшибез без бу Gирдэ
Бар халыклар белэн берлэшеп.
Рус кызы
Наш Татарстан
Дружбой славится,
Нам жить в Татарстане
Очень нравится.
Башкорт кызы
Ут куршелэр булып яшик г™рлэп,
Охшаш безнен теллэр, гадэтлэр.
Тынычлык kэм дуслык чэчэк атсын,
Уртак безнен жирдэ телэклэр.
Удмурт кызы
Торле костюмнар киеп
Йорибез жырлап-биеп
Атадык без бу бэйрэмне
Дуслык Купере диеп
Мари кызы
Кайсы якта яшэсэк тэ
Чиклэр юктыр дуслыкка
Дуслык булса янэшэдэ
Дошманлык чыгар юкка
Керэшен кызы
Халкыбызнын йолаларын
Искэ тошерик эле
Кунелле итеп буген
Уен уткэрик эле. (Утырышалар)
« Кем житезерэк?» уены оештырыла. Залда утыручыларга тубэндэге сораулар тэкдим ителэ:
Остендэ нинди киеме булмау борынгы рус хатын-кызларына зур хурлык саналган? (Яулык)
Тубэтэйнен башка атамасы? (Кэлэпуш)
Ат сотеннэн сэламэтлек очен файдалы булган бик тэмле эчемлек – кымызны кайсы миллэт халкы ясый? (Башкорт)
Татарстанда сан буенча татарлардан кала ин куп халык кайсы миллэттэн? (Руслар)
Кайсы миллэттэ борынгыдан килгэн йола буенча, кияугэ китэсе кыз туй вакытында елап жырларга тиеш булган? (Керэшеннэр)
Г™слэ, волынка, ике кыллы скрипка, сыбызгы –болар кайсы халыкнын яраткан уен кораллары? (Мариларнын)
Язгы бэйрэм? (Нэуруз)
Алып баручы
Дуслар турында дан жырлый
Хэрбер халык мэкале
Кем кубрэк мэкаль белэ,
Сынашып карыйк эле.
1) Кош канаты белэн(Кеше дуслык белэн кочле)
2) Дустын булмаса- эзлэ(тапсан- югалтма)
3) Кумэк кутэрсэ(кулне кучерер)
4) Ялгыз агачны(жил сындыра)
5) Непобедимая наша страна.(дружбой народов скреплена)
6) Потому нам хорошо живется
(что дружба народов у нас ведется)
7) 7 йортныS телен бел ..(7 т™рле белем бел)
Алып баручы.
Без сезне бик яратабыз, хормэт итэбез, сезнен белэн горурланабыз. Сезнен хакта бик куб белсэк тэ , тагын да кубрэк белэсебез килэ. Сезгэ сорауларыбызны бирергэ момкинме?
Калфак, яулык, шэл хэм камзул –
Болары безгэ таныш,
Сойлэгезче, кайчан туган
Татарча читек – кэвеш?
Жавап:
Борын – борын заманнарда
Болгар иле булган ди,
Безнен борынгы бабалар
Шушы илдэ торган ди.
Ул бабайлар эйбэт куннэн
Читеклэр теккэннэр ди.
Читек киеп, иллэр гизеп,
Сэудэ дэ иткэннэр ди.
Шушы нэни генэ читек
Таныткан ди халыкны
Хезмэт сою бабаларга
Китергэн ди байлыкны.
Читек кигэн бабайларга
Куркып яу кермэгэн ди
Данлыклы болгар илендэ
Ямьсезлэнеп йормэгэн ди.
Мариларнын хезмэт яратучы, жырлы – монлы халык икэнен белэбез. Иген устерэлэр, терлек асрыйлар. Агачны кисеп бизэклэргэ, чигу чигэргэ яраталар. Чыбыктан, юкэдэн уреп сандыклар ясыйлар. Матур итеп биилэр дэ эле алар. Безгэ биеп китмэссезме икэн?
(Мари биюе)
Халыклар дуслыгы Торле миллэт кешелэре арасындагы гузэл Монэсэбэтлэр калэм осталарын хэрвакыт рухландырды, аларга бетмэс – токэнмэс илхам чыганагы бирде. Рус эдэбияты – халыклар дуслыгына дан жырлаучы эдэбият. Безг‰ _зегезнеS халык Gырыгызны Gырлап китегезче. (Рус халык биюе)
Башкорт халкы элек-элект‰н аучылык бел‰н ш™гелл‰нг‰н, ат _рчетк‰н, к™т_ к™тк‰н. Ат с™тенн‰н с‰лам‰тлек ™чен файдалы булган бик т‰мле эчемлек – кымыз ясаган. Яраткан уен кораллары булып - курай санала. Башкорт кызы безг‰ бию алып килг‰н. (Башкорт биюе)
Уен. Тел байлыгын тикшер_ ™чен мондый бирем т‰къдим ител‰: залдагылар ике командага буленгэн, хэзер без аларга юллары буталган 2 шигырь бир‰без, алар шушы шигырьл‰рне д™рес итеп тупларга тиеш булалар.
1)Уйныйбыз да, Gырлыйбыз да,
Кояш гел к™леп торса.
Авырлыкны да GиS‰рбез
Дуслык к_пере булса.
2) Тырыш балалары бел‰н
Дус яши безнеS т™ркем.
К_лне к_череп куярбыз
Гел булсак без берб™тен.
Удмурт халкыныS _зара туганлыкм™н‰с‰б‰те ерак гасырларга барып тоташа.Республикабызда удмурт м‰кт‰пл‰ре д‰ бар.^зебезнеS Балтач районында гына да бик к_п удмурт авыллары бар. Удмурт кызы безг‰ «Водскем муземе» дип аталган шигырь алып килг‰н. Р‰хим итеп шуны тыSлагыз. (Шигырь укыла).
Кер‰шенн‰р гоме-гомерг‰ к_Sел ачып, Gырлап-биеп яш‰рг‰ ярата торган халык. Аларны тыклап карыйк ‰ле. (Такмаклар башкарыла.)
1)Fырлый ‰ле, Gырлыйк ‰ле,
Ишетсенн‰р, белсенн‰р.
Fыелганнар бу т™ркемг‰
Бертуганнар дисенн‰р.
2)Алай да берг‰-берг‰
Болай да берг‰-берг‰
Дуслар бел‰н берг‰ булсаS,
К_г‰рчен кебек г™рл‰.
3)Их, дускайлар, сезнеS бел‰н
Шат минем к_Sелл‰рем,
Гел д‰ шулай дуслык бел‰н
^тс‰ идее гомерл‰рем.
Алып баручы: € х‰зер, ‰йд‰гез, тугандаш халыкларыбызныS нинди аш-суга оста булулары бел‰н д‰ танышыйк, аларны тыSлыйк. Ягез, кунаклар, с_з сезг‰!
Татар кызы.
БезнеS татар апалары
Пешер‰ баллы ч‰к-ч‰к,
Авызга кабуга эри –
ТелеS йотмыйсыS чак-чак.
Рус кызы
Ох, какие вкусные
Блинчики у нас,
От чистого сердца
Испекли мы для вас.
Удмурт кызы.
Тантаналы м‰Gлесл‰рд‰
Б‰лешнеS урыны т_рд‰,
К™н саен ашап торсак та,
Кире какмабыз бер д‰.
Башкорт кызы.
Алып килдем сезг‰, дуслар,
К_чт‰н‰чк‰ башкорт балы,
Салкын тиеп китс‰ ‰г‰р,
БезнеS бал ул бик шифалы.
Мари кызы.
Нарат Gил‰ге согын
j‰ркем яратып эч‰,
Файдасы бар бал кушкач,
€г‰р д‰ салкын тис‰.
Кер‰шен кызы.
ИS т‰мле ризык санала
Безд‰ яфрак б™кк‰не.
Яратып ашасаS ‰г‰р,
Р‰хм‰т ‰йтеп кит, яме.
Алып баручы.
Дус яш‰рг‰ кир‰к Gир й™зенд‰,
Дуслар кир‰к k‰рбер кешег‰
Дуслык булса, яш‰_ д‰ к_Sелле,
УSай булла k‰рбер эшеS д‰.
Б™тенебезг‰ д‰ дуслар кир‰к,
Дустан башка булмый яш‰рг‰.
ШуSа к_р‰ д™нья буйлап кир‰к
Дуслык орлыклары ч‰ч‰рг‰.
( Шигырь укылганда т™рле т™ст‰ге тасмалардан к_пер т™зел‰)
Укучылар, без б_ген милл‰тл‰р арасындагы дуслык, берд‰млек турында с™йл‰штек. Милл‰тл‰р дуслыгы, милл‰тл‰р берд‰млеге - ул зур к™ч. Тарихи _тк‰небезг‰ к_з салсак та без моныS хаклыгына инанырбыз. Быел илебез зур б‰йр‰мг‰ ‰зерл‰н‰. Б™ек GиS_г‰ 65 ел тула. Моннан 65 ел элек 4 ел барган Б™ек Ватан Сугышында илебез халкы GиSуг‰ иреште. Явыз дошманнарны GиS_г‰ илебезд‰ яш‰_че т™рле милл‰т халкыныS фронта да, тылда да берд‰м, дус, туганнарча тату булуы ярд‰м итте. С_зл‰ремне йомгаклап шуны ‰йт‰сем кил‰: дус – тату булыйк, Бер – беребезг‰ ярд‰мл‰шеп яшик.
Кадерле кунаклар! ШуныS бел‰н б‰йр‰мебез ахырына якынлашты. Сезг‰ безнеS бел‰н берг‰ б‰йр‰мд‰ катнашуыгыз, матур чыгышларыгыз , к_чт‰н‰чл‰регез ™чен бик зур р‰хм‰т. j‰ркайсыгызныS ™енд‰ - муллык, т‰ненд‰ - саулык, фикеренд‰ зир‰клек, илебезд‰ иминлек k‰м тынычлык булсын!
15
Приложенные файлы
