Урочы технологион картӕ
Ахуыргӕнӕг - Хетӕгаты Дмитрийы чызг Аннӕ.
Куысты бынат – Дзӕуджыхъӕуы МБОУ СОШ № 22
Предмет – ирон литературӕ.
Кълас – 5«В»
Урочы хуыз – ӕрмӕг фидаргӕнӕн урок ( 2 сахат)
Темӕ 1. «Чиныг у не ʼцӕг лымӕн»
2. Дзесты Куыдзӕг. Радзырд «Ӕрдхӕрӕны лӕвар»
Нысантӕ 1. Базонгӕ кӕнын скъоладзауты радзырды дыккаг хаимӕ. Уацмысы бындурыл ахуыр кӕнын скъоладзауты сӕ хъуыдытӕ аивӕй ӕргом кӕныныл, хи зонындзинӕдтӕ уӕрӕхдӕр кӕныныл.
2. Ахуырдзауты дзургӕ ныхасы рӕзтыл куыст.
3. Уацмысы бындурыл ӕрдзурын ахуыргӕнӕджы, ахуыры ӕмӕ чиныджы ахадындзинадыл царды мидӕг.
Урочы эпиграф «Фехалут ӕнахуыргонддзинады къӕдзӕх, цӕмӕй тагъддӕр фесӕфа фыдгӕнджыты ахстон». Виктор Гюго.
УАА - УУД
(Универсалон ахуырадон архайд) Удгоймагон:
1. Ахуырадон архайд ӕмӕ йӕ мотивы ӕхсӕн бастдзинад саразын.
2. Ахуыргӕнинӕгты хиӕмбарынады ӕууӕлтӕ раиртасын ӕмӕ бафидар кӕнын.
Регулятивон:
1. Скӕнын урочы архайды пълан.
2. Урочы куысты фӕстиуджытӕн бӕрӕггӕнӕнтӕ сӕвӕрын.
Коммуникативон:
1. Ахуыргӕнӕг ӕмӕ ӕмгӕрттимӕ ахуырадон ӕмгуыстдзинадӕн пълан скӕнын.
2. Хъуыдытӕ аивӕй ӕргом кӕнын, хи цӕстӕнгас быцӕу ныхасы фидар кӕнын коммуникацийы хӕстӕ ӕмӕ уавӕртӕм гӕсгӕ.
Ахуырадон:
1. Хибарӕй ахуырадон хӕс снысан кӕнын зонын.
2. Хъӕугӕ ӕрмӕг рабӕрӕг кӕнын ӕмӕ агурын.
3. Ӕмбаргӕ раныхас аразын хи хъуыдытӕй.
4. Урочы хӕслӕвӕрдтӕ сӕххӕст кӕнынӕн хъӕугӕ мадзӕлттӕ ӕвзарын уавӕртӕм гӕсгӕ.
5. Урочы архайды фӕстиуджытӕм цӕст дарын ӕмӕ раст бӕрӕггӕнӕнтӕ ӕвӕрын.
6. Тексты ӕрмӕгӕй пайда кӕнын.
Ахуырадон фӕстиуджытӕн пълан аразын Зонын : - Адӕймаджы хорз миниуджытӕ ӕмӕ ӕнкъарӕнты нӕмттӕ базонын.
Арӕхсын:
- Саразын диалогон ныхас ӕнкъарӕнтӕ ӕмӕ сӕ сӕвзӕрыны уавӕрты,ӕфсӕнтты тыххӕй.
- Аразын монологон ныхас хи миниуджытӕ ӕмӕ ӕнкъарӕнты тыххӕй.
- Тексты хъӕугӕ ӕрмӕг агурын.
Удгоймагон : - Мотиваци ахуырадон архайдмӕ.
- Ӕндӕр адӕмы миниуджытӕ ӕмӕ ӕнкъарӕнтӕ ӕмбарын.
- Адӕмы тыхстдзинӕдтӕм ӕмбаргӕ ахаст.
Метапредметон:
- Ног зонындзинӕдтӕй пайдагӕнгӕйӕ къордты кусын.
- Урочы хӕс сӕххӕст кӕнынынӕн бӕрӕггӕнӕн ӕвӕрын.
- Ахуырадон хӕс сӕххӕст кӕнынӕн сфӕлдыстадон мадзӕлттӕ ӕвзарын.
- Ныфсджынӕй интеллектуалон къуыхцыты сӕрты хизынӕн.
- Ахуыргӕнӕгимӕ иумӕ ахуырадон мадзӕлттӕ ӕвзарын урочы хӕстӕ сӕххӕст кӕнынӕн.
Урочы ӕрмӕг 1. 5-ӕм къласы ахуыргӕнӕн чингуытӕ; кусӕн тетрӕдтӕ ирон литературӕйӕ; визуалон рӕнхъ – чингуыты равдыст (Дзесты Куыдзӕджы уацмысты ӕмбырдгонд, Хетӕгкаты Къоста «Ирон фӕндыр», «Абетӕ», ӕмбырдгонд «Ирон ӕмбисӕндтӕ», Гӕздӕнты Валентинӕ «Традиционная культура осетин», Хӕуытаты Къоста «Уӕздандзинады гуырӕнтӕ», Айларты Измаил «Ирон фарн», Максим Горький «Мои университеты»);Михайло Ломоносовы портрет; хъазӕн хъултӕ.
2. Техникон фӕрӕзтӕ: компьютер, проектор, экран.
3. Презентаци; Туаты Алинӕйы DVD-киноныв «Осетинские праздники – хранители древних знаний» -йӕ скъуыддзаг.
Урочы куысты хуызтӕ Фронталон, дыгӕйттӕй (къӕйттӕй), къордтӕй
Урочы дидактикон структурӕ
Этапы нысантӕ Ахуырдзауты архайд Ахуыргӕнӕджы архайд Урочы хӕстӕ ӕвӕрын
Организа
цион хай (3 мин.) Мотивацион уавӕр саразын Салам дӕттынц, ахуыргӕнӕджы фӕрстытӕн дзуӕппытӕ дӕттынц. Салам дӕтты Ахуырадон процессмӕ бахизын.
Проблемон хӕстӕ ӕвӕрын
( 7 мин.) Саразын ахӕм проблемон уавӕр, скъоладзаутӕ урокӕн хӕстӕ куыд сӕвӕрой, урочы ахуырадон пълан куыд саразой. 1.Ахуырадон ӕрмӕг бамбарын.
2.Урокӕн нысантӕ ӕвӕрынц.
3.Ахуырадон хӕс сӕххӕст кӕнынӕн алы варианттӕ ӕвзарынц.
4.Ӕвзарынц ӕппӕты ахадгӕдӕр куысты хуыз.
1.Скъоладзауты ног зонындзинӕдтӕ ӕмӕ ног архайд базонынмӕ разӕнгард кӕны.
2.Ӕххуыс кӕны скъо ладзаутӕн урочы раст нысан сӕвӕ рынӕн, цӕмӕй хъӕугӕ зонындзи нӕдтӕ сӕ къухы бафтой. Ӕвӕрд ӕрцыд урочы нысан, ахуырадон архайды пълан ног зонындзинӕдтӕ райсыны тыххӕй.
Ног ӕрмӕг ахуыр кӕнын ( 10 мин.) Раздӕр этапы ӕвӕрд хӕстӕ ӕххӕст кӕнын 1.Фыссынц литературон тетрӕдты фӕйнӕгыл фыст ӕнӕзонгӕ дзырдтӕ ног ӕрмӕгӕй.
2.Кӕсынц радыгай текст.
3.Се ʼмкъласонты дзуӕппытӕн раст аргъ кӕнынц. Скъоладзауты архайд растырдӕм аразы. Бахъуыды кӕнын ног зонындзинӕдтӕ текстӕй.
Релаксацион паузӕ Ӕрмӕг бафидар кӕнын
( Микро-хатдзӕг)
7 мин. Ног зонындзи нӕдтӕй бафидар кӕнын раздӕр рацыд ӕрмӕг. Агурынц дзуӕппытӕ фӕрстытӕн монологон ныхасы хуызы. Склъоладзауты архайдмӕ йӕ цӕст дары, сӕ куысты рӕдыдтытӕ раст кӕны. Ног ӕрмӕгӕй пайда кӕнын зонын ахуыра-дон архайды практикон ӕгъдауӕй.
Къордты куыст.
(10 мин.) Ахуырадон хӕслӕвӕрд раст конд у ӕви нӕ, уый сбӕрӕг кӕнын. Ӕххӕст кӕнынц практикон хӕслӕвӕрд къордты. Ахуырадон архайдмӕ домӕнтӕ ӕвӕры.
Къордты куыст аразы.Къордты куыстӕн бӕрӕггӕнӕнтӕ ӕвӕры.
Фӕрстытӕ дӕтты, рӕдыдтытӕ амоны.
Ног зонындзи нӕдтӕй хатдзӕг тӕ скӕнын, пра ктикон ӕгъда уӕй сӕ пайда кӕнын зонын. Хӕслӕвӕрдтӕ раст баххӕст кӕныны тыххӕй хатдзӕг.
Рефлекси.
(3 мин.) Ахуырадон хӕстӕ сӕххӕст кӕнынӕн анализ скӕнын. 1.Ног зонындзинӕдты ахадындзинад бӕрӕг кӕнынц
2.Ахуырадон хӕс сӕххӕст кӕныны мадзӕлттӕн бӕрӕггӕнӕн ӕвӕрынц.
1.Фӕрстытӕ ӕвӕры, урочы хӕстӕ ӕмӕ нысан куыд ӕххӕст цыдысты, уый тыххӕй.
2.Скъоладзауты метапредметон архайд ӕмӕ ног зонындзинӕдтӕ анализ кӕны. Хатдзӕг ахуырадон хӕстӕ ӕмӕ сӕ аразыны мадзӕлттӕн.
Урочы цыд:
Организацион хай (3 мин.)
Ахуыргӕнӕджы архайд Ахуырдзауты архайд
- Уӕ бон хорз!
- Сбадут!
- Чи у абон радгӕс? - Ӕгас цу!
Бадынц сӕ бынӕтты.
Дзуапп дӕтты иу скъоладзау.
Мотиваци ӕмӕ проблематизаци (7 мин.)
- Сывӕллӕттӕ, уыци-уыцийӕн ма дзуапп ссарут: «Дзургӕ нӕ кӕны, афтӕмӕй адӕмӕн зонд амоны».
- Куыд хъуыды кӕнут, адӕймаджы царды чиныг цавӕр бынат ахсы?
- Сымахӕн та уӕ уарзон чингуытӕ цавӕртӕ сты?
- Ахуыргӕнӕгӕн та цы ахадындзинад ис царды?
- Куыд хъуыды кӕнут, абон нӕ урочы цӕуыл дзурдзыстӕм?
- Абон нӕ урочы цы фӕнды базонын?
- Нӕ размӕ цавӕр хӕстӕ ӕвӕрӕм? Хӕдзары бакастысты ӕмӕ сахуыр кодтой радзырд «Ӕрдхӕрӕны лӕвар»-ы фыццаг дыууӕ хайы.
Радыгай дзуапп дӕттынц фӕрстытӕн.
- Абон нӕ урочы дзурдзыстӕм чиныджы, ахуыры ӕмӕ ахуыргӕнӕджы ахадындзинадыл нӕ царды.
- Куыд тырныдта Гӕбил ахуырмӕ? Адӕм цы зӕрдӕ дардтой Къостамӕ ӕмӕ «Ирон фӕндырмӕ»? Гӕбилӕн цавӕр фӕзминаг миниуджытӕ уыди? - Фронталон фарсты руаджы зӕрдыл ӕрлӕууын кӕнӕм хӕдзармӕ куысты ӕрмӕг – уацмысы фыццаг дыууӕ хайы:
- Цавӕр заман ӕвдыст ӕрцыд радзырды? Архайд кӕд ӕмӕ кӕм цӕуы?
- Чи у радзырды сӕйраг архайӕг? Цал азы йыл цӕуы?
- Гӕбил скъоламӕ цӕуылнӕ цӕуы?
- Кӕй руаджы базыдта Гӕбил кӕсын ӕмӕ фыссын?
- Гӕбилы къухы куыдӕй бафтыд Абеты чиныг, цӕуыл ӕй баивта?
- Уӕдӕ ма бакӕсӕм режиссер Туаты Алинӕйы DVD-киноныв «Осетинские праздники – хранители древних знаний»-йӕ иу ахӕм скъуыддзагмӕ, хъултӕй хъазт ӕвдыст кӕм цӕуы.
- Куыд базонгӕ Гӕбил ахуыргӕнӕгимӕ?
- Цӕмӕй баххуыс кодта ахуыргӕнӕг Гӕбилӕн?
- Ахуыргӕнӕг цавӕр чиныг каст адӕмӕн ныхасы?
- Къостайы ӕмдзӕвгӕтӕ адӕмы зӕрдӕмӕ афтӕ тынг цӕмӕн фӕцыдысты?
- Ныхасы ӕгас комы адӕм куыд бауынаффӕ кодтой? Цӕмӕн?
- Цавӕр уацмыстӕ ма рацыдыстӕм раздӕр фыййауы царды тыххӕй?
- Цавӕр уавӕрты цардысты раздӕры заманты ӕххуырсты фыййӕуттӕ?
- Хӕдзармӕ хӕслӕвӕрд уын уыдис бацӕттӕ кӕнын докладтӕ зындгонд адӕмы тыххӕй, кӕцытӕн сӕ ахуыры фӕндагыл уыдис тынг стыр цӕлхдуртӕ, ӕхсӕнад сӕ размӕ нӕ уагътой. Фӕлӕ уыдон сӕ уды хъаруйы фӕрцы ӕппӕт зындзинӕдты сӕрты дӕр ахызтысты мӕгуыр лӕппутӕ уӕвгӕйӕ, фӕуӕлахиз сыл сты ӕмӕ сӕхи хъаруйӕ схызтысты ахуырады, наукӕйы бӕрзӕндтӕм.Байхъусӕм докладтӕм.
- Хӕдзары цы ӕмбисӕндтӕ ныффыстат уӕ литературӕйы тетрӕдты ахуырмӕ тырнындзинады тыххӕй, уыдон бакӕсут.
- Урочы фыццаг хайӕн скӕнут цыбыр хатдзӕг.
Радыгай дзуапп дӕттынц ахуыргӕнӕджы фӕрстытӕн.
Дӕнцӕгтӕ хӕссынц хӕдзармӕ куысты ӕрмӕгӕй.
Скъоладзау дзуры лӕппуты рагон ирон хъазт – хъулты тыххӕй.
Кӕсынц кинонывӕй скъуыддзагмӕ.
- Хетӕгкаты Къоста – «Лӕскъдзӕрӕн», Тугъанты Батырбег – «Фыййау Баде», Цӕголты Георги – «Бецал».
Кӕсынц докладтӕ Максим Горький, Михайло Ломоносов ӕмӕ бердзенаг оратор Демосфены цардвӕндаг ӕмӕ ӕнтыстдзинӕдты тыххӕй.
Радыгай кӕсынц ӕмбисӕндтӕ: «Мӕгуыр зондмӕ хӕстӕгдӕр у», «Гайлаг родӕй бӕрӕг у», «Сидзӕртыл дӕр иу хатт хур ракӕсы», «Зонд – дунейы дарӕг хӕзна»
Цалдӕр скъоладзауы кӕнынц хатдзӕгтӕ.
Ног ӕрмӕг ахуыр кӕнын(темӕ дарддӕр ахуыр кӕнын)(10 мин.)
- Абон нӕ урочы темӕ у «Чиныг у не ʼцӕг лымӕн». Ацы ӕмбисонд темӕйӕн цӕмӕн равзӕрстам, уый хъуамӕ базонӕм фӕстӕдӕр, ӕрмӕг ӕнӕхъӕнӕй куы бакӕсӕм, уӕд. Уымӕн нын баххуыс уыдзӕн презентаци ӕмбисӕндтимӕ.
- Ныр та уал уӕ литературӕйы тетрӕдтӕм рафыссут проекторы экранӕй ног темӕ ӕмӕ тексты цы ног ӕнӕзонгӕ дзырдтыл фембӕлдзыстӕм, уыдон.
- Бакӕнӕм дзырдуатон куыст. Ног дзырдтӕм ныффыссӕм фӕйнӕгыл антонимтӕ, уырдыгӕй та сӕ рафыссӕм литературӕйы тетрӕдтӕм.
- Ӕркӕсӕм ма чиныгмӕ. Текст аив кӕсӕм радыгай комментарийтимӕ.
- Скӕнӕм релаксацион паузӕ. Скъоладзау хъӕрӕй кӕсы презентаци.
Фыссынц тетрӕдты темӕ ӕмӕ ног дзырдтӕ:
къаннӕг - чысыл;
галвӕндаг – галуӕрдонӕй кӕуыл цӕуынц, ахӕм фӕндаг;
талынггӕрӕттӕ – изӕрыгон;
аууон – хур кӕдӕм нӕ кӕсы, ахӕм бынат;
сӕнттӕ цӕгъды – ӕцӕг цы не ʼрцыд,уыдон;
дӕрзӕг дымгӕ – карз дымгӕ;
дӕлвӕндаг – фӕндаджы дӕле;
цыппӕртыл – къӕхтӕ ӕмӕ къухтыл;
цӕстыфӕныкъуылдмӕ – уайтагъд.
Фыссынц антонимтӕ: къаннӕг – стыр, галвӕндаг – сосӕ фӕндаг, талынггӕрӕттӕ – бонрухсӕй, аууон – хурварс, сӕнттӕ цӕгъды – ӕцӕгтӕ дзуры, дӕрзӕг дымгӕ – фӕлмӕн дымгӕ, дӕлвӕндаг – уӕлвӕндаг; цыппӕртыл – йӕ къӕхтыл; цӕстыфӕныкъуылдмӕ – сындӕггай.
Радыгай комментарийтимӕ аив кӕсынц уацмысы ӕртыккаг хай.
Релаксацион паузӕйы архайынц.
Ӕрмӕг бафидар кӕнын (7мин.)
- Тексты фӕстӕ фӕрстытӕн дзуӕппытӕ ссарут дыгӕйттӕй (къӕйттӕй), партӕйыл чи кӕимӕ бады, уыимӕ.
- Цӕмӕн афтӕ тынг бауарзта Гӕбил ахуыргӕнӕджы? Цы хорздзинад ын ракодта?
- Ахуыргӕнӕг Гӕбилӕн цы балӕвар кодта?
- Цалдӕр скъоладзауы сӕххӕст кӕндзысты индивидуалон хӕслӕвӕрдтӕ сӕ индивидуалон гӕнӕнтӕм гӕсгӕ. Уӕ хъуыдыты рӕстдзинадӕн аргументтӕ ӕрхӕссут.
Ахуыргӕнӕг хъусы сӕ дзуӕппытӕм, раст кӕны рӕдыдтытӕ. Ахуырдзаутӕ фӕрстытӕн дыгӕйттӕй (къӕйттӕй) ӕмӕ индивидуалон ӕгъдауӕй дзуӕппытӕ агурынц:
- Абоны царды ахуыргӕнӕгӕн цы ахадындзинад ис ?
- Раджы заманы та куыд ахадыдта ӕхсӕнады царды ахуыргӕнӕг ?- Ацы радзырды уӕ зӕрдӕмӕ цы фӕцыд ? Урочы хатдзӕг(10 мин.)
- Урочы дыккаг хайӕн скӕнӕм цыбыр хатдзӕгтӕ.
- Баххӕст кӕнӕм къордтӕй хӕслӕвӕрд:
а) фыццаг къорд раргом кӕндзӕн Гӕбилы фӕлгонц, йӕ хорз миниуджытӕ;
ӕ) дыккаг къорд раргом кӕндзӕн ахуыргӕнӕджы ахадындзинад раджы заманы ӕмӕ ныры заманы;
б) ӕртыккаг къорд раргом кӕндзӕн чиныджы ахадындзинад ӕхсӕнады царды.
Ахуыргӕнӕг къордты куыст аразыныл архайы, консультаци сын кӕны.
Дыууӕ - ӕртӕ скъоладзауы кӕнынц хатдзӕгтӕ.
Дих кӕнынц къордтыл ӕмӕ кусынц сӕ фарстатыл.
Алы къордӕй дӕр дзуры 1-2 адӕймаджы, иннӕтӕ сын бӕрӕггӕнӕнтӕ ӕвӕрынц.
Рефлекси(3мин.)
- Абон нӕ урочы ногӕй цы базыдтат ? - Ӕрмӕг бамбарын уӕ къухы бафтыд, ӕви нӕ? Кӕд нӕ, уӕд цӕй аххосӕй ? - Нӕ урочы кæрон фæрстытæн дзуапп раттæм:
- Куыд тырныдта Гӕбил ахуырмӕ?
- Адӕм цы зӕрдӕ дардтой Къостамӕ ӕмӕ «Ирон фӕндырмӕ»?
- Гӕбилӕн цавӕр фӕзминаг миниуджытӕ уыди?
- Цавӕр ныхӕстӕй фӕцис радзырд? Куыд сӕ ӕмбарут?
- Куыд хъуыды кӕнут, радзырдӕн йӕ идейон мидис цӕй мидӕг ис ? Урочы ногӕй цы базыдтой, уый дзурынц. Цы къуыхцытӕ рауадис сӕ куысты, уый ӕмбарын кӕнынц.
Скъоладзаутæ фæрстытæн дзуæппытæ дæттынц.
Скъоладзаутӕ сӕ хъуыдытӕ дзурынц, хатдзӕгтӕ кӕнынц.
Хӕдзармӕ куыст
Кадӕг хи ныхӕстӕй дзурын.
Уацмысы мидисӕн анализ кӕнын, фӕрстытӕн дзуӕппытӕ дӕттын. Фыссынц хӕдзармӕ куыст.
Бӕрӕггӕнӕнтӕ сӕвӕрын.