Курумканское РУО
Муниципальное бюджетное образовательное учреждение
«Улюнханская средняя общеобразовательная школа
«Согласовано» «Согласовано» «Утверждено»
Руководитель МО Заместитель директора по УВР Директор школы
______/______________/ _________/ ________________/ _________/______________/
ФИО ФИОПротокол№_____от «_______»______________2013г. Приказ №________от«______»____________2013г. «______»________________2013г.
Рабочая программа:
Учебный курс: Бурятская литература
Уровень обучения, класс: основное общее, 6 класс
ФИО разработчика: Бубеева М.В.., учитель бурятского языка и литературы
Срок действия программы: 1 год
С.Улюнхан
2013
Пояснительная записка
Рабочая программа по бурятской литературе составлена на основе:
- Закона РФ «Об образовании» (в действующей редакции);
- Федерального базисного учебного плана для образовательных учреждений, реализующих программы общего образования, утвержденного приказом МО и Н РФ №1312 от 09 марта 2004г.;
-Приказа МО и Н РФ №241 от 20.08.2008 «О внесении изменений в федеральный БУП и примерные учебные планы для ОУ РФ, реализующих программы общего образования МО РФ от 09.03.2004 № 1312»;
- Приказа МО и Н РБ №1168 от 03.09.2008 «Об утверждении регионального базисного учебного плана и примерных учебных планов для ОУ РБ, реализующих программы общего образования»;
- Приказа МО и Н РФ № 1994 от 03 июня 2011 года «О внесении изменений в федеральный базисный учебный план и примерные учебные планы для образовательных учреждений, реализующих программы общего образования»;
- Приказа МО и Н РБ № 1093 от 12 июля 2011 года «О внесении изменений в региональный базисный учебный план примерные учебные планы для образовательных учреждений, реализующих программы общего образования»;
- Приказа МО и Н РФ от 1 февраля 2012 г. №74 «Изменения, которые вносятся в федеральный БУП и примерные учебные планы для ОУ РФ, реализующих программы общего образования, утвержденные приказом МО и Н РФ от 9 марта 2004г. №1312»;-Приказа МО и Н РФ от 19 декабря 2012 года №1067 «Об утверждении федеральных перечней учебников, рекомендованных (допущенных) к использованию в образовательном процессе в ОУ, реализующих образовательные программы общего образования и имеющих государственную аккредитацию, на 2013-2014уч.г.»;
- «Санитарно-гигиенических требований к условиям обучения в общеобразовательных учреждениях» (Постановление Главного государственного санитарного врача Российской Федерации от 29 декабря 2010 года № 189);
- Образовательной программы МБОУ «Улюнханская СОШ» на 2013-2014 уч.г.;
-Устава МБОУ «Улюнханская СОШ»;
- Приказа № 1 по школе от 30 августа 2013 года «Об утверждении учебного плана школы на 2013-2014 уч.г.»
Курс рассчитан на 3 часа в неделю (всего 102 часа в год) и реализуется в рамках национально-регионального компонента образовательного учреждения.
Для реализации данной программы используется УМК «Буряад литература » Учебник, 6 класс (В.Ш.Ускеева., Ц.Б.Цыренова., Ж.Д.Жамбуева., Улаан - Удэ, Буряад номой хэблэл, 1993 он;
ОБЩАЯ ХАРАКТЕРИСТИКА ПРЕДМЕТА «БУРЯТСКАЯ ЛИТЕРАТУРА»
Бурятская литература входит в общеобразовательную область «Язык и литература».
Бурятская литература является одним из главных элементов культуры бурятского народа - носителя данного языка. Он открывает учащимся непосредственный доступ к духовному богатству бурятского народа, повышает уровень их общего гуманитарного образования, а также является средством межкультурной коммуникации. Поэтому ему отводится существенная роль в решении важных задач, стоящих перед современной школой в плане формирования толерантной личности, развития ее национального самосознания.
Цели и задачи обучения бурятской литературе
Обучение бурятскому языку на ступени основного общего образования направлено на достижение следующих целей:
-воспитание духовно развитой личности, формирование гуманистического мировоззрения, гражданского сознания, чувства патриотизма, любви и уважения к литературе;
-развитие эмоционального восприятия художественного текста, образного и аналитического мышления, творческого воображения, читательской культуры и понимания авторской позиции;
формирование начальных представлений о специфике литературы в самостоятельном чтении художественных произведений;
развитие устной и письменной речи учащихся
-освоение текстов художественных произведений в единстве формы и содержания, основных историко-литературных понятий;
-овладение умениями чтения и анализа художественных произведений с привлечением базовых литературоведческих понятий и необходимых сведений по истории литературы; выявления в произведениях конкретно-исторического и общечеловеческого содержания; грамотного использования литературного языка при создании собственных устных и письменных высказываний.
Обучение бурятской литературы на ступени основного общего образования направлено на достижение следующих целей:
- развитие коммуникативной компетенции на бурятском языке в совокупности ее составляющих - речевой, языковой, социокультурной, компенсаторной, учебно-познавательной;
речевая компетенция - развитие коммуникативных умений вчетырех основных видах речевой деятельности (говорении, аудировании, чтении, письме);
социокультурная компетенция - приобщение учащихся к культуре, традициям бурятского народа, с учетом социально-экономических, этнокультурных, этнонациональных и других особенностей региона, в рамках тем, сфер и ситуаций общения, отвечающих опыту, интересам, психологическим особенностям учащихся основной школы на разных ее этапах (V-VII и VIII-IX классы); формирование умения представлять свою республику, культуру ее народов в условиях межкультурного общения;
компенсаторная компетенция - развитие умений выходить изположения в условиях дефицита языковых средств при получении и передаче информации;
учебно-познавательная компетенция - дальнейшее развитие общих и специальных учебных умений; ознакомление с доступными учащимся способами и приемами самостоятельного изучения языков и культур, в том числе с использованием новых информационных технологий;
•ценностно-смысловые компетенции - компетенции в сфере мировоззрения, связанные с ценностными ориентирами ученика, его способностью видеть и понимать окружающий мир, ориентироваться в нем, осознавать свою роль и предназначение, уметь выбирать целевые и смысловые установки для своих действий и поступков, принимать решения. Данные компетенции обеспечивают механизм
развитие и воспитание понимания у школьников важности изучения бурятского языка в современных условиях развития нашего общества и потребности пользоваться им как средством общения, познания, самореализации и социальной адаптации; воспитание качеств гражданина, патриота; развитие национального самосознания, стремления к взаимопониманию между людьми разных национальностей, толерантного отношения к проявлениям иной культуры.
- валеологические:
Соблюдение надлежащей обстановки и гигиенических условий в классе
Правильное чередование количества и видов преподавания (словесный, наглядный, аудиовизуальный, самостоятельная работа и т.д.)
Контроль длительности применения ТСО (в соответствии с гигиеническими нормами)
Включение в план урока оздоровительных моментов на уроке: физкультминутки, динамические паузы, минуты релаксации, дыхательная гимнастика, гимнастика для глаз.
Соблюдение комфортного психологического климата на уроке.
Создавать здоровый психологический климат на уроках, повышать мотивацию учащихся.
Ведущие принципы.
Реализация дидактических принципов:
-Принцип воспитывающего обучения (создание условий формулирования личности в целом);
-Принцип научности(содержание обучения должно отражать современное состояние науки, изучающей литературы - литературоведения, литературной критики.
На уроках необходимо школьников обучать элементам научного поиска, основам исследовательской деятельности);
-Принцип связи обучения с практикой (использование уч-ся знаний в решении практических задач; применение полученных знаний в жизни; формирование собственной точки зрения, развитие у школьников устойчивости к информационному потоку, формирование критического мышления);
Принцип системности и последовательности(обучение и воспитание в определенной системе, логическое построение содержания и процесса обучения);
- Принцип доступности (учёт особенностей развития учащихся, организация обучения, исключающая возможность психо-физических перегрузок уч-ся);
- Принцип наглядности (целесообразное и эффективное привлечение органов чувств к восприятию уч. материала через ТСО и ИК-технологии);
- Принцип сознательности и активности учащихся при направляющей и организующей роли учителя(сознание уч-ся цели обучения, самостоятельности школьников в планировании и организации своей деятельности ; самоконтроль учеников, интерес к знаниям , самостоятельная постановка проблемы и поиск её решения);
- Принцип прочности (прочное усвоение знаний, переход знаний в умения и навыки на основе активности уч-ся, правильной организации повторения изученного , учёта индивидуальных особенностей уч-ся, структурирования материала с выделением главного и соблюдения логических связей, контроля результатов обучения ими их оценки);
Национально-региональный компонент программы представлен развитием письменной речи на обычаях и традициях бурятского народа и составляет 10% от общего количества часов.
Организация образовательного процесса.
При реализации программы будут применяться различные методы обучения. Для мотивации, формирования интереса к учению запланировано применение познавательных игр, учебных дискуссий, методов эмоционального стимулирования (опора на жизненный опыт, создание ситуаций успеха), методов интеллектуального стимулирования (творческие задания, «мозговой штурм»).
Эффективное усвоение знаний предполагает такую организацию познавательной деятельности учащихся, при которой учебный материал становится предметом активных мыслительных и практических действий каждого ребенка. Поэтому на уроках, помимо традиционных словесных, наглядных и практических методов обучения, будут применяться и другие: логические (индуктивные, дедуктивные, сравнения, сопоставления, аналогии, анализа, синтеза, выделения главного, конкретизации, обобщения, систематизации), проблемные, частично-поисковые, исследовательские. Для контроля и коррекции знаний на уроках будут использоваться методы устном и письменного контроля.
Технологии обучения в отличие от методики преподавания предполагают разработку содержания и способов организации деятельности самих школьников, исходя из этого положения, на уроках будет применяться технология адаптивного обучения. Центральное место при использовании адаптивной технологии отводится ученику, его деятельности, качествам его личности. Учение школьника рассматривается, прежде всего, как процесс, особое внимание уделяется формированию его учебных умений, при этом деятельность учащихся совершается совместно с учителем, индивидуально с учителем и самостоятельно под руководством учителя. Учение в условиях применения технологии адаптивного обучения становится преимущественно активной самостоятельной деятельностью: это выполнение лабораторных и практических работ, индивидуальная работа с учителем, контроль знаний.
Календарно-тематический план
№ Дата проведения Факти
чески проведено Количество часов Тема урока Содержание учебного материала Система заданий Понятийный минимум Домашнее задание
1 2 3 4 5 6 7 8 9
Темэ 1. Арадуудай хани барисаан (5ч)
1. 3.09 1 Арадуудай хани барисаан Арадуудай хани барисаан тухай ажал ябуулха. Манда эб найрамдал хэрэгтэй. Эб найрамдалай хэрэгтэ хубияа оруулха. Номоор ажал: зураг зураха, рассказ бэшэхэ.
Асуудалнуудта харюу стр.3. Хани барисаан, эб найрамдал, дайнай удха шанар мэдэрхэ Буряад арад тухай хөөрэхэ
2 5.09 1 Ангабаев С.Д «Минии нүхэд олон юм даа» шүлэг Уран зохёолшын ажал шүүмжэлхэ, шүлэг дээрэ анализ хэжэ ойлгуулалтын хүдэлмэри ябуулха Арадуудай хани барисаае харуулhан мүрнүүдые уншаха. Хани барисаан, хани нүхэсэл хүнүүдэй ажабайдалда ямар нүлөөтэйб? Хани барисаан, эб найрамдал, олон ондоо яhатадай арадуут. Уран гоёор уншаха, шүлэг сээжэлдэхэ стр.3
3 7.09 1 Ч. Цыдендамбаевай «Талын аадар» рассказ
Рассказай 1 бүлэгэй удха дээрэ ажал, Норжимо хүгшэнэй хөөрөөн. Зэргэсүүлгэнүүдые мэдэхэ болохо. Уран гоёор уншаха. Байгаалиин үзэгдэл оложо уншаха. Зэргэсүүлгэнүүдые олохо. Рассказай гол удха. Норжимо эжын ажабайдал мэдэрхэ Стр. 5-11, 1-2 бүлэг уншаха
4 10.09 1 Уран уншалга
«Талын аадар»
рассказай 2 хэhэгэй анализ
Рассказ соо А.П. Чеховэй дүрэ
Буряад арадай урданай ажабайдал. А.П.Чеховэй буряад гэр бүлэдэ нүлөөн. Докторой абари зан тухай мэдэсэ. Рассказай удхаар ажал, булэгтэ нэрэ hанаха.А.П.Чехов юундэ манай нютагаар аяншалааб? А.П.Чехов хэн бэ? Үнэн болоhон ушарай удха ойлгохо. Стр.2 асуудал 2-3 бэшэмэл харюу бэлдэхэ.
5 12.09 12.09 1 В.К.Петонов «Минии Росси»
Гүрэн тухай мэдэсэ абаха. Ород арадай буряад арадай хүгжэлтэдэ хуби оруулhан тухай. Россиие зураглаhан мүрнүүд. Логическа сохилто.
Гол удхыень дамжуулха. Шүлэг уран гоёор уншаха. Логическа сохилто дээрэ ажал ябуулха. Ород арадай буряад арадай хүгжэлтэдэ хуби оруулhан тухай мэдэсэ абаха. Шүлэг соо уран аргануудые олохо.
Стр. 12 -13, шэнэ үгэнүүдые олохо.
Тема 2. Оньhон, хошоо үгэнүүд болон үльгэрнүүд(9 ч)
1 2 3 4 5 6 7 8
9
1 14.09 14.09 1 Оньhон, хошоо үгэнүүд
Арадай сэсэн мэргэн үгэнүүдые баримталха. Ажабайдалдаа хододоо хэрэглэхэ, аша туhыень мэдэрхэ. Оньhон , хошоо үгэнүүдэй удха дээрэ ажал.Таабаринуудhаа илгаха.»Эрхые hуранхаар, бэрхые hура» темэдэ рассказ бэшэхэ
Сэсэн мэргэнүгэнүүд, ажабайдалда абажа ябаха хэрэгтэй Өөрынгөө дураар 5 Оньhон үгэнүүдые сээжэлдэхэ.
2 17.09 17.09 1 Оньhон, хошоо үгэнүүд
Хошоо үгэнүүд. Ямар удхатайгаар хэрэглэгдэдэг бэ?
Хошоо үгэнүүдые ном hоо түүжэ бэшэхэ, удха дээрэнь ажал хэхэ. Оньhон , хошоо үгэнүүдые бэе бэеhээнь илгажа шадаха
Өөрынгөө дураар 5 хошоо үгэнүүдые сээжэлдэхэ.
3
19.09 19.09 1 Үльгэрнүүд Үльгэрнүүд тухай тобшо мэдээн .
Арадай баялиг –Үльгэр. Үльгэрэй удхын шанар. Арад бүхэнэй үльгэр мэдэхэ гүт? Ямар геройнуудтайб?
Асуудалнуудта харюу бэдэрхэ Арад бүхэн өөрын Үльгэртэй. Буряад арадайнгаа үльгэр мэдэхэ Стр.18-20 уншаха, асуудалнуудта харюу бэдэрхэ
4 21.09 21.09 1 «Аламжа Мэргэн» (үльгэр) 1 бүлэг
«Аламжа Мэргэн» (үльгэр) 1 бүлэгэй удха
Уран гоёор уншаха. Удха дээрэ ажал хэхэ. Үльгэр ямар удхатай байдаг байнаб? Стр. 23, 2 бүлэг уншаха
5 24.09 24.09 1 Аламжа Мэргэнэй морин Морин хүнэй ажабайдалда ямар аша асарнаб? Мориёо гамнаха, хүндэлхэ хэрэгтэй Морин тухайнь таараха үгэнүүдые олохо. Мориной алдар соло дуулаха. Зохёолой удхаар мориной зураг зураха. Мориёо гамнаха, хүндэлхэ хэрэгтэй. Морин - хүнэй эрхим нүхэр. Стр.20 , асуудалнуудта харюу бэдэрхэ
6 26.09 26.09 1 Хоёр Зутан абганар тухай
Аламжа Мэргэнэй абганууд. Абганууд гэжэ хэд бэ? Абгануудай аашанууд Юундэ Аламжада дурагүй байнаб? Абгануудай буруу талыень илгаруулха. Хомхой хэбтэг ябадал хэрэгтэй бэшэ. Зүб харгы шэлэжэ, үнэн сэхээр ябаха хэрэгтэй Абгануудта характеристикэ бэшэхэ.
7 28.09 28.09 1 Аламжа мэргэнэй Ягша Хара абгайтай тулалдажа, илалта туйлаhаниинь
Бүлэгэй шэнэ тэмсэл, удаадахи бэрхэшээл Арадай геройн тэмсэл ба илалта тухай. Удаадахи бэрхэшээлнүүд.
Геройн тулаалдаан, эрэлхэг зориг Түсэб табиха. Удхыень хөөрэхэ
8
8.10 8.10 1
Аламжа Мэргэн - эрэлхэг зоригтой баатар Баатарай габьяа. Эрэлхэг зориг тухай мэдэсэ Элдэббэрхэшээлнүүд ба тэрэнэй үрэ дүн
Баатар. Арадай герой
Инсценировко бэшэхэ, тэрэнээ анализ хэхэ
9 9.10 9.10 1 Үльгэр соохи фантастическэ найруулгануудай удха шанар
Фантастическэ удха. Тэрэнэй зохёолой удхада гол үүргэ Фантастическэ ямар зохёолнуудые уншаабта? Энэ зохёолтой юугээрээ адлиб?
Шэдитэ удха
Тэрэнэй байгуулга Найруулга бэшэхэ. Темыень өөрөө олохо
Тема3. Сагай шэнжэ (37ч)
1 2 3 4 5 6 7 8 9
1 10.10 10.10 1 Ц.Д.Ж - Бадараевич
Дамдинжапов рассказ «Юрын буряад эхэ»
Уран зохёолшотой танилсалга. Рассказтай танилсахадаа ямар сагта болоhон ушар байдал зурагланаб. Конспект хэхэ.
1 бүлэгтэ нэрэ үгэхэ. Стр.51, 3 асуудалда харюу үгэхэ Эхын үүргэ ямар бэ? Эхэеэ гамнаха хэрэгтэй Биографи конспект хэхэ.
Стр 51, 1-2 асуудалда харюу
2 12.10 12.10 1 Буряад эхэнэрэй хуби заяан Урданай буряад эхэнэрэй хуби заяан, тэрэнэй ажабайдал ямар бэ? Уран гоёор ойлгосотойгоор уншаад, харин мүнөө сагта эхэнэр хүнэй байдал ямар бэ? Зэргэсүүлхэ Эхэ, эхэнэрнүүдэй хуби заяан 1-дэхи булэг уншаха
3 13.10 13.10 1 Уран уншалга.2 бүлэг Шаби бүхэнэй уран уншалга шалгажа, тэрэнэй ойлгосо элирүүлхэ. Зохёолой удха дээрэ ажал
Часын тоогоор ураар уншаад, удхыень хэлэжэ үгэхэ. Удхаарнь зураг зураха Ойлгосотойгоор, түргөөр уншажа шадаха болохо 2-дохи булэг уншаха стр. 51-56
4 15.10 15.10 1 МунМүнөөүеын ажабайдал
МунМүнөөүеын ажабайдал ясөх ямар бэ?
3 –дахи бүлэг уншаха, асуудалдануудые бэлдэхэ Зоболон, уйдхар гашуудал 3 –дахи нюурhаа хөөрэхэ
5 16.10 16.10 1 Зохёолой уран арганууд Ямар уран арганууд хэрэглэгдэнэб? Тэдэнэй онсо янза Хэhэг сээжэлдэхэ.
Удхаарнь зураг зураха Уран зохёолшын оролдоhон ажал ойлгожо абаха Ямар уран аргануудые мэдэхэбта?
6 17.10 17.10 1 Найруулга « Минии эжы» Бэшэмэл хэлэ хүгжөөхэ, эжы тухай материал мэдэхэ Найруулга уран гоёор, ойлгосотойгоор бэшэжэ шадаха болохо Эжы тухайгаа хөөрэхэ Сочинени бэшэхэ темэ: «Юрын буряад эхэ»
7 19.10 19.10 1 Тест Уншаhан зохёолой удхаар шалгалта 1-2 вариант болоод. Тестовэ асуудалнуудта харюу Зохёолой удхаар шалгалта шадаха Зохёол дабтаха, асууалнуудые бэлдэхэ
8 22.10 22.10 1 Буряад арадай мүнөөнэй ба урданай байдал мүнөөнэй ба урданай байдал ямар бэ? Таанад юун гэжэ hананат? Танай ерээдүйн хараа бодолнууд? Сагай хубилалтанууд, эрилтэнүүд мүнөөнэй байдал ямар бэ?
9 23.10 23.10 1 Л.Д.Тапхаев «Фермын үхибүүд» Уран зохёолшын намтар. Фермэ дээрэхи ажал Уран уншалга. Удха дээрэ ажал. Багшын асуудалнуудта харюу бэлдэхэ Хүдөөгэй үхибүүдэй ажабайдал.
Ажал хүдэлмэри хэрэгтэй даа Стр. 59 шүлэг сээжэлдэхэ
10 26.10 26.10 1 Фермын үхибүүд Үхибүүдэй наадан. Сагай хубилалта. Таанад ямар ажал хэдэгбта? Зэргэсүүлхэ. Танай наадан ямар бэ? Ажалай аша туhа ехэ даа Шүлэг гэртэхинтэеэ анализ хэхэ
11 29.10 29.10 1 Ц.Б.Бадмаев «Будамшуугай орон нютагаар Серёжын аяншалга» Уран зохёолшын намтар. Зохёолтой танилсалга. Нүхэсэл тухай мэдэсэ Биографи уншаха, хөөрэхэ. Туужын 1-дэхи бүлэг уншаха Нүхэсэл тухай мэдэсэ hуралсал тухай ойлгосо Буряад арад ямар эдеэтэйб? Нэрлэхэ. Бэшэхэ
12 30.10 30.10 1 Буряад арадай hайн ёhо гуримууд Буряад арадай hайн ёhо гуримууд, тэрэнээ сахиха, мэдэхэ Таанад ямар ёhо гуримууудые мэдэнэбта? Зохёол уншаха. 2-3-4 бүлэгэй удха Сахижа ябахаhайн ёhо гуримууд Стр. 71, 5-9 дэхи бүлэг уншаха
13 2.11 2.11 1 Буряад арадай аялдар зан Баян буряад арад.
тэрэнэй зөөлэн абари зан Хэдыдэхи бүлэг соо буряад арадай гоё абари зан харуулагданаб? Тэрэниие олоод, уншаха. Булта хадуун абаха Арадайнгаа зан абари мэдэхэ Дэбтэртээ буулгажа бэшэхэ, эжы абаhаа туhа абаха
14 12.11 12.11 1 Холын айлшанай абари зан Хани нүхэсэл, эб, нүхэд
Эрхим нүхэрөө угтан абалга Танаад ямар нүхэдтэйбта? Танай Будын орондо яахабта? Жэшээ харуулха Эрхим нүхэд хэрэгтэй даа! Буда Серёжа хоёрhоо эрхим жэшээ абая! 12 амитадай нэрэ мэдэхэ. Тэмээн тухай хөөрэхэ
15 13.11 13.11 1 Серёжа Буда хоёрой нүхэсэл Эрхим нүхэдэй нүхэсэл бата бэхи, таhаршагүй холбоотой Эрхим нүхэр сээжээр хөөрэхэ. 6-7-8-9 бүлэг уншаха Нүхэдэй үүргэ Уншаhан бүлэг соохи оньhон үгэнүүдые буулгаха
16 17.11 17.11 1 Буряад арадай ёhо заншал, нютагай заншални Буряад арадай ёhо заншал
hургаал заабари 10 – дахи бүлэг, асуудалда харюу Зураг зураха hургаал заабари оньhон үгэнүүдэй удха дээрэ ажал хэхэ
17 19.11 19.11 1 Ажалда атаржаха, хүдэлмэри хүдэржэхэ Ажал, хүдэлмэри Зохёолой гол удха
Хүдөө нютагай ажабайдал 11бүлэг уншаха, стр.82.Асуудалнуудые бэлдэхэ, удхаарнь зураг зураха Ажал, хүдэлмэри хүндэ хэрэгтэй 12 бүлэг уншаха, стр. 87
18 20.11 20.11 1 «Зуун түхэригтэй байнхаар, зуун нүхэдтэй байха дээрэ» Оньhон үгын удха
Зохёолой удхада тааруулха
«Олон нүхэдтэй болохын тула минии үүргэ» Богонихон рассказ бэшэхэ
Нүхэд тухай сэсэн үгэнүүдые бэлдэхэ Нүхэд заатагүй хэрэгтэй Сёрежа Буда хоёрой нүхэсэл танда ямар байнаб? «Минии нүхэр» найруулга бэшэхэ
19 23.11 23.11 1 «Эрхые hуранхаар, бэрхые hура» Эрхэдэ бэшэ, бэрхэдэ hураха хэрэгтэй
Бэрхэ ябахада, бэедэ туhатай Оньhон үгын удха
тайлбарилха. Буда Серёжа хоёр ямар хүбүүд болоноб?
Эрхэ бэрхэ хоёрой илгарал мэдэрхэ. Эрхэдэ бэшэ, харин бэрхэдэ hураха хэрэгтэй Оньhон үгын удха
Тайлбарилха. Өөрыгөө шүүмжэлжэ бэшэхэ
20 26.11 26.11 1 Таабари таалсая. Шагай наадая. Хурамхаанда наададаг ёhо Таабари хүнэй ухаа бодол хурсадхаха
Шагай нааданай онсо
Буда Сёрёжые шагай нааданда hургалга Таабаринуудые хэлсэхэ
Шагай наадаха
Шагайнуудые суглуулха Таабариин онсо янза
Шагай наадан гоё даа! Манай дунда хэндэ олон шагай бэ? Мүрысөөн
21 27.11 27.11 1 Г.Г.Чимитов - поэт Уран зохёолшын намтар
Уран зохёолнуудтай танилсаха
Рефератта материал бэлдэхэ
Нэгэ зохёол уншаха
Поэт Г.Г.Чимитов Конспект хэхэ стр.96-97
22 30.11 30.11 1 «Табан хурган» басни Басниин удха
Арсалдаан, эб таhаралга Ролёор уран уншалга
Зүб бурууе илгаха
Басни юу харуулнаб? Басни, тэрэнэй зүб талань Хэhэг ураар уншаха, сээжэлдэеэ бэлдэхэ
23 3.12 3.12 1 Зохёолой идейнэ удха Идейнэ удха
Зохёолhоо ямар илгаатайб? Сценкэ наадаха.
Зүб бурууе илгаха
Басниин удха Хэhэг сээжэлдэхэ
Минии туршалга
24 4.12 4.12 1 Басни тухай ойлгосо Басни
Шог ёгто зохёол
Наадалhан, шүүмжэлhэн зохёол Басни уншаад, зүб ба буруу талыень абаха Басниин удха План табажа, удхыень хөөрэхэ
25 7.12 7.12 1 «Эрэ тахяа» басни Эрэ тахяагай аяг ааша
Басни хүнэй ажабайдалтай холбоон Энэ зохёолой буруу талань ямар бэ? Илгаха, шүүмжэлхэ Басниин удха дээрэ дүн гаргаха Таанад эжы абадааа ямараар ханданабта? найруулга
26 10.12 10.12 1 Ч.Ц.Цыдендамбаевай творчество Уран зохёолшын намтар. Тэрэнэй зохёолнууд Конспект
Рефератта материал бэлдэхэ Ч.Ц.Цыдендамбаев уран зохёолшо Уран зохёолшын намтараар таблица зураха
27 11.12 11.12 1 Уран зохёолшын творческо зам Уран зохёолшын зохёолнууд ба темэ Урид уншаhан зохёолнуудаар асуудалнуудта харюу бэлдэхэ Ч.Ц.Цыдендамбаев уран зохёолшо, зохёолнуудынь Таблицаар кроссворд бэлдэхэ
28 14.12 14.12 1 «Шэнэ байшан» рассказай 1 бүлэг Рассказай удха
Үри бэедээ эжы абын аша туhа
Санхирай Балданай бодол, саашанхи эрмэлзэл Байшан түхеэрэлгэ 1 нюурhаа хөөрэхэ
29 17.12 17.12 1 2 бүлэг Правлени соо Балданай гэр бариха тухай хөөрөөн тухай
Галанов түрүүлэгшын бодолнууд Уран уншалга стр. 101-106.
1-2 Асуудалнуудта харюу бэлдэхэ стр. 106. Абын эрмэлзэл урагшатай Зохёолой 2 бүлэгэй удхаар зураг зураха
30 18.12 18.12 1 4-5 бүлэг.
Хэшээл наадан. Аяншалга
Санхирай Балдантанда аяншалга
Зохёолой удхаар наада наадаха Эжы абын ашые хайшан гэжэ харюулха ёhотойб? Асуудалда зүб харюу бэдэрхэ Гэр бариха бэлэн хэрэг бэшэ Түсэб табижа, зохёолой уншаhан бүлэг хөөрэхэ
31 21.12 21.12 1 бүлэг. Уран уншалга
Дүй дүршэл шалгалта Уран гоёор уншаха Бүлэгэй удха мэдэхэ Удхаарнь зураг зураха
32 24.12 24.12 1 6- бүлэг.
Шэнэ байшан барилга Шэнэ гэртэ орохын түлөө ехэхэн ажал хэрэгтэй гу? Асуудалда харюу бэлдэхэ Түрүүшын алхамууд
Түрүүшын үдэрнүүд Барилга хэхэдэ гоё даа Стр.119 асуудалнууд 1,
33 25.12 25.12 1 Тест Дадал ба ойлгосо шалгалта Вариантаар ажал хэлгэ, тэдэнэй бэе бэеынгээ ажал шалгажа, сэгнэлтэ табилга Бүлэгэй удха мэдэхэ Уншаха, стр. 115
34 28.12 28.12 1 Изложени «Тамхинай хорон» Бэшэмэл дүй дүршэл шалгалта Багшын уншаhан текстээр изложени бэшэхэ Удхыень ойлгожо абаха Дүрим дабтаха
35 14.01 14.01 1 7 бүлэг Санхирай Балданай эрмэлзэл Эрэ хүнэй эрмэлзэл тухай хөөрэхэ Арад зондоо хүндэтэй Санхирай Балданай байhые шүүмжэлгэ Анализ хэхэ бэедээ туhатай юумэ шэлэн абаха Эрэ хүнэй эрмэлзэл
36 15.01 15.01 1 Арад зоной аша туhа Ямар аша туhа арад зон узүүлээб? Асуудалда харюу угэхэ Ямар аша туhа арад зон узүүлээб? Асуудалда харюу угэхэ. Ураар уншаха Арадтаа хүндэтэй хүн Дэбтэртээ арад зоной туhа буулгажа бэшэхэ
37 18.01 18.01 1 Хамтын ажал хүсэтэй Хамтын ажал урагшатай
Тусэб табиха, удхаарнь хөөрэхэ Зондо туhалха хэрэгтэй гү? Хамтын ажал бүтэсэтэй, урагшатай План табижа, удхыень текстэ адляар хөөрэхэ
Тема 4. Үлзытэ нютагай байгаали (26ч)
1 2 3 4 5 6 7 8 9
1 21.01 21.01 1 Б.Д.Абидуев «Сонхоор малайhан hара» Поэдэй уран шүлэгтэй танилсалга Багшын уран гоёор уншахада анхарал хандуулха Сэдьхэлэй гунигай мэдэрэл Сээжэлдэхэ, стр.120 зохеол уранаар, тодоор уншаха
2 22.01 22.01 1 Лит. Теори Пейзаж тухай Пейзаж тухай хөөрэхэ
Байгаалиин зураглал олохо Конспект, стр.121
Пейзажна лирикэ гэжэ юуб? Байгаали зураглалга Пейзаж тухай мэдэхэ
3 25.01 25.01 1 Лит. Теори Олицетворени Олицетворени тухай мэдэсэ Олицетворени конспект, хадуун абаха Амигүй юумые амитай болгохо Олицетворени мэдэхэ болохо стр. 121.
4
28.01 28.01 1
Б-Д.Б.Батоев «Хээрын нүхэнэй нюуса» Хрестоматиин текст зүбөөр, тодорхойгоор уншажа hургаха.
Зохеолой хэhэгээрнь түсэб табижа hургаха.
Повестиин 1-2 бүлэг уншаха, стр.126 1, 2 асуудалда харюу бэлдэхэ Дугар Баатар хоёр эрхим нүхэд тухай Зохёолтой танилсаха, уншаха стр. 121-123
5 29.01 29.01 1 II бүлэг. Айдаhам хүрэнэ Yзэжэ байhан зохёолой шухала үйлэнүүдые бэшэ үйлэнүүдhээнь илгажа hургаха Гэртээ бусаагүй Дугар Баатар хоёрой байдал элирүүлхэ Гэртэхинэй байдал зураглаха Стр. 126, 3.4.5,6 бүлэг уншаха 2.3 асуудалда харюу бэдэрхэ
6 1.02 1.02 1 3,4,5 бүлэг.Дугар хаанаб? Бэдэрэлгэн Зохёолой геройдо өөрын хэлэhэн үгэ, хэhэн хэрэг, үйлэ дээрэ үндэhэлhэн характеристикэ үгэхэ Аймхай хүн арба үхэхэ. Ябаhан хүн яhа зууха сэсэн мэргэн үгэнүүдые тайлбарилха Уншаhан бүлэгүүдэй удха ойлгохо Стр.126-134, 3-4 асуудалнуудта харюу үгэхэ
7 4.02 4.02 1 Ябаhан хүн яhа зууха Оньhонүгэнүүдэй удха тайлбарилха Талын нүхэнэй нюуса тухай юу мэдэхэ болообта? Ябаhан хүн юумэ олодог Оньhонүгэнүүдэй удха тайлбарилжа, танда иимэ ушар болоо гү?
8 5.02 5.02 1 7 бүлэг.
Хилгааhанайэрмэг дээрэ Хилгааhанайэрмэг дээрэ байха гэжэ юуб?
Аймшагтай ушар тухай
Эжы абын яаралга тухай Текстэ дүтэ хөөрэхэстр. 134-136 Хилгааhанайэрмэг План табиха Стр.137, 2 асуудалда бэшэмэл харюу хэхэ
9 8.02 8.02 1 Эдир шэнжэлэгшэд Шэнжэлэгшэд
Гайхалтай ушарнууд гайтай даа Өөрынгөө hанамжые хэлэжэ, хөөрэжэ, түсэб табиха. Шэнжэлэгшэд
10 12.02 12.02 Амиды шүдхэр Шүдхэр гэжэ юуб? Hонин ушар Өөрынгөө дураар шэлэжэ, уншаhан зохеол тухайгаа өөрынгөө hанамжа бэшэхэ Нүхэнэй нюуса 9 бүлэг уншаха стр. 144
11 15.02 15.02 Тэхэмнайл үгыл! Бүлэг бүхэндэ нэрэ hанаха Удхаарнь зураг зураха
Текстэ дутэ хөөрэхэ Нүхэнэй нюуса тухай Стр.155, 1 асуудал
12 18.02 18.02 1 Таабариин тайлбари 11 Бүлэгэй тобшо удха
Зохёолой сюжет Стр. 157 асуудалда хөөрэхэ
Нюуса таабари
Арадай гайхал Баатар Дугар хоёрто характеристикэ
13 19.02 19.02 1 Хэлэ хүгжөөлгэ «Минии нютагай байгаали Байгаалиин байдал
Нютагай гоё сэбэр агаар «Минии нютагай баялиг» гэhэн хөөрэлдөө үнгэргөөд, рассказ гэртээ бэшэхыень бэлэдхэхэ. Нютагай шэг шарай Найруулга «Минии нютаг гоё даа!»
14 22.02 22.02 1 Баатар Дугар - эрхим нүхэд Нүхэдэй бата бэхи харилсаан Баатар Дугар хоёрто характеристикэ үгэхэ.
Эрхим нүхэд Өөрынгөөнүхэртэ характеристикэ бэшэхэ
15
25.02 25.02 1 Классһаа гадуур уншалга
Ч.Цыдендамбаев 16«Геройн эхэ» шүлэг» Ч.Цыдендамбаев
Геройн эхэ , эхын уйдхар гашуудал мэдэрхэ
Шулэг анализ хэхэ.
Манай нютагай геройнуудые нэрлэхэ
Герой
Эхын зоболон хубаалдаха Уран гоёор уншаха, сээжэлдэхэ
Стр. 183 ном «Булагай эхин»
16 28.02 28.02 1 Лит. Теори. Шүлэгэй удха анализ Литературна теори
Уран гоёор уншаха Шулэг анализ хэхэ
Геройн нэрэ мүнхэ Уран гоёор уншажа абаха
17 1.03 1.03 1 Классһаа гадуур үгтэһэн рассказууд (hурагшадай үзэмжөөр) Hурагша өөрөө уншаха рассказ шэлэжэ абаха Удха дээрэ ажал Удхыень ойлгохо, шүүмжэлхэ Хүсэд уншаха
18 4.03 4.03 1 Классһаа гадуур үгтэһэн рассказууд (hурагшадай үзэмжөөр Hурагша өөрөө уншаха рассказ шэлэжэ абаха Удха дээрэ ажал Удхыень ойлгохо, шүүмжэлхэ Удхаарнь зураг зураха
19 5.03 5.03 1 Д.Д.Дамдинов творчество Уран зохёолшотой танилсаха, творчество шэнжэлхэ Уран зохёолшын намтараар таблица зураха
Д.Д.Дамдинов Уран зохёолшон Стр.158 шүлэг «Сэлэнгэ»
20 8.03 8.03 1 Шүлэг «Сэлэнгэ» Сээжэлдэhэн зохёол уранаар, тодорхойгоор уншажаhургаха. Удхыень хадуун абаха Шүлэгэй удхаар хөөрэхэ, стр. 159, 1-2 асуудалда харюу Шүлэгэй удха Удха анализ хэхэ
21 11.03 11.03 1 Республикын ажабайдалда Сэлэнгын үүргэ Эпитедүүд, олицетворенинууд тухай ойлгосо дабтаха Текст соо бэдэрхэ, жэшээ дээрэ харуулха Эпитет, олицетворени илгажа шадаха Эпитет, олицетворени олохо
22 12.03 12.03 1 Лит. Теори Лирикэ тухай ойлгосо
Лирикэ тухай ойлгосо
Лирикэ тухай конспект хэхэ Лирикэ тухай Стр. 159, 3-4 асуудал
23 15.03 15.03 1 «Баян даа буряад тала» зураг Зурагаар рассказ Буряад талын баялиг Байгаали зураглалга Нютагайнгаа баялиг тухай сээжээр хэлэхэ Байгаалиин баялиг гамнаха Рассказ бэшэхэ стр.161. Х.Х. «Баян даа буряад тала» рассказ Зурагаар рассказ зохёохо,
Зураг зураха
24 18.03 18.03 Нютагайм эрхим хонишод
Худөө ажахын байдал тухай Эрхим хонишод гэжэ хэд бэ? Хонишодой ажал тухай Хонишон эжы аба тухайгаа найруулга бэшэхэ
25 19.03 19.03 1 Шалгалтын хүдэлмэри
Дүй дүршэл шалгаха Асуудалнуудта харюу бэлдэхэ Удхыень мэдэхэ Бэхижүүлгэ хэхэ
26 22.03 22.03 1 Д.-Н.Дугаров «Түрэл нютагтаа» зураг
Нютагаймни шарай үзэсхэлэнтэ hайхан Уран зураашад тухай материал ба зурагууд
Зураг тухай Уран зураашад тухай материал бэлдэхэ, зурагуудые олохо, зураха
Нютаг тухайгаа Гоё зураг зураха, удхаарнь багахан рассказ бэшэхэ
Тема 5. Нэмэлтэ зохёолнууд(25ч)
1
2
3
4
5 6
7
8
9
1 1.04 1.04 1 Ц.Н.Номтоев «Эдэбхи» рассказ Рассказай удха тухай мэдэхэ
Эдир хүбүүдэй эдэбхи
Шэнжэлэгшэд гэжэ хэд бэ? Асуудалда харюу угэхэ Эдэбхи тухай 1 бүлэг уншаха Стр.163.
2 2.04 2.04 1 Шэнэ шэнжэлэгшэд
Шэнжэлэгшэд гэжэ хэд бэ? Багшын табиhан асуудалда дүүрэн харюу үгэн хөөрэжэ, бэшэхэ. Өөрынгөө hанамжые хэлэжэ, хөөрэжэ, түсэб табиха. Шэнжэлэгшэд гэжэ хэд бэ? Стр.167, 2-3 асуудал харюу бэлдэхэ
3 5.04 5.04 1 Үбгэжөөл загаhа үсхэбэрилгэ Загаhа үсхэбэрилгэ тухай
Шэнэ хараа бодолнууд Өөрынгөө hанамжые хэлэжэ, хөөрэжэ, түсэб табиха. Загаhанай байдал Стр.172, 3 бүлэг ураар уншаха, hанамжа бэшэхэ
4 8.04 8.04 1 IVбүлэг.
Загаhа шэнжэлэлгэ Шэнжэлэлгэ тухай
Анхарал дура татаха Өөрынгөө дураар шэлэжэ уншаhан зохеол тухайгаа өөрынгөө hанамжа бэшэхэ Мэдэсэ абаха
Анхарал хандуулха Стр, 182, 1-2 асуудал, сочинени бэшэхэ
5 9.04 9.04 1 Хизаар Ороноо шэнжэлэлгэ Хизаар Ороноо шэнжэлэлгэ
нютагаа шэнжэлхэ шудалха Бүлэг уншаха стр. 182. Дүн гаргаха Хизаар Орон
Минии Орон
Минии нютаг Материал суглуулха, өөрынгөө нютагаа шэнжэлхэ
6
12.04 12.04 1
«Минии нютаг гоё даа»
Нютагай байгаали
Нютагай баялиг мэдэрхэ
Найруулга бэшэхэ.
Нютаг тухайгаа фото зурагуудые суглуулха, материал бэлдэхэ Нютаг сэнтэй юумэн байхагүй
Нютаг тухайгаа фото зурагуудые суглуулха, материал бэлдэхэ
7 15.04 15.04 1
Ч.Цыдендамбаевай шүлэгүүд Уран зохёолшын шүлэгүүд, темэ «Булагай эхин» ном
Стр. 182-186 шэлэжэ абаха Темыень илгаруулха Өөрын дураар сээжэлдэхэ
8 16.04 16.04 1 Уран арганууд Уран арганууд
Бэшэлгын дүй дүршэлнүүд Уран арганууд оложо, буулгаха
Номоор ажал Уран уншалга Минии туршалга
9 19.04 19.04 1 Шүлэг шүүлбэрилхэ заршам Анализ хэлгэ
Удха дээрэ ажал Авторай шүлэг сосхи темэ элирүүлхэ Гол удха Уран аргатай шүлэг зохёохо
10 22.04 22.04 1 Н.Г.Дамдинов-поэт Намтартай танилсалга
Уран шүлэгүүд
Уран уншалга Номоор ажал
Стр. 346. Н.Г.Дамдинов Хурамхаанай поэт Реферат бэшэхэ
11 23.04 23.04 1 Хурамхаан нютагаа түүрээгшэ Нютагаа гоё баялиг магтадаг уран зохёолшо Биографи конспект Нютагай баялиг мэдэрхэ Материалаараа слайд бэлдэхэ
12 26.04 26.04 1 Поэдэй шүлэгүүд Анализ, темэ ба удха Поэдэй шүлэгүүд
Номоор ажал Хурамхаан тухай шүлэгүүд
Кроссворд бэлдэхэ (творчествоор)
13 29.04 29.04 1 С.Д.Ангабаев-Минии нютагай поэт нютагай поэдүүдэй омогорхол Номоор ажал Поэдэй творчество Шүлэг сээжэлдэхэ
14 30.04 30.04 1 Литературна тайзан.
Би уран шүлэгшэб Уран гоёор шүлэгүүдые найруулха
туршалганууд Шүлэг уншалга концерт табилга Уран гоёор хэлэжэ шадаха Шүлэг сээжэлдэхэ
15 2.05 2.05 1 Минии туршалгануудhаа
«Би ерээдүйн поэтби» Минии туршалгануудhаа
Эрмэлзэл шадал «Би ерээдүйн поэтби» найруулга али шүлэг Бэе тухайгаа удхатай хөөрөө Шүлэг зохёохо
16 6.05 6.05 1 Ж.Б. Балданжабон «Алханын нюусанууд» Алхана уула тухай
Манай нютагай Боолон - Тумэр тухай Номоор ажал стр.183. Хадын нюусанууд Уншаха стр. 187.
17 7.05 7.05 1 Энэ юун гээшэб? Бүлэг анализ
Асуудалнууд ба даабаринуудта материал Уран уншалга, хөөрэхэ Удха дээрэ ажал Удхаар зураг зураха
18 13.05 13.05 1 Үүдэн сүмэ Үүдэн сүмын гайхамшагта онсо Номоор ажал Материал бэлдэжэ, фото зурагуудые альбом болгохо. Үүдэн сүмэ хадын онсо гайхал Материал бэлдэжэ, фото зурагуудые альбом болгохо
19 14.05 14.05 1 Алханын орой дээрэ Алханын орой дээрэ Текст уншаха, асуудалнуудые бэлдэхэ Алхана уула Боолон - Тумэр тухайгаа материал суглуулха
20 17.05 17.05 1 Хододоо сугтаа Уран уншалга Удхаарнь зураг зураха Удха ойлгохо, темэ элирүүлхэ Дабталга. Зураг дууhаха
21 20.05 20.05 1 Классһаа гадуур уншалга.
Зураг - реферат Зохёолой удхаар зураг зуража, тэрэнэй удхаар хамагаалга Зураг – реферат
Жэл соо уншаhан гоёошооhон зохёолоор семинар Ямар нэгэн зохёол хамгаалха Ажалаа дүүргэхэ
22 21.05 21.05 1 Найруулга «Минии нүхэд олон даа» Олон нүхэд болохо
Нүхэдөө гамнаха, хүндэлхэ минии уялга Нүхэд тухайгаа хөөрэхэ, рассказ бэшэхэ Нүхэд тухайгаа хөөрэхэ Нүхэд тухайгаа hонирхолтой рассказ бэшэхэ
23 24.05 24.05 1 Тест Жэлэй мэдэсэ шалгалта Вариантаар ажал Шалгалта
бэшэхэ Дабталга, стр.213.
24 27.05 27.05 1 Шалгалтын ажал Уран уншалга
Часын тоогоор уншаха, удхыень тайлбарилха
Удха мэдэхэ Буряад номуудае уншаха
25 28.05 28.05 1 Наадан «Би илахаб» Дадал ба шадабари 2 можо боложо, бэе бэеэ туршалга Асуудалнуудта харюу Асуудалда харюусаха Буряад номуудые зунай амаралтада уншаха
Практические задания:
Название разделов и тем количество часов
всего теорет. Практически (хэлэлгэ хүгжөөлгэ) контр.работы
Арадуудай хани барисаан (5ч)
5 2 2 1
Оньhон, хошоо үгэнүүд болон үльгэрнүүд(9 ч) 9 5 2 2
Сагай шэнжэ (37ч) 37 27 6 4
Үлзытэ нютагай байгаали (26ч) 26 19 4 3
Нэмэлтэ зохёолнууд(25ч) 25 19 4 2
Всего 102 72 18 12
6-дахи класста hурагшадай мэдэсэ, шадабарида табигдаха шухала эрилтэнүүд:
-Уран зохёолой текст; темэ, идея, уран дүрэ (художественный образ), үзэгдэhэн зохёолой геройнуудые, сюжет;
- байгуулгын (композициин) шухала онсо янзануудые, хэлэнэй зураглан тодорхойлхо арга хэрэгсэлнүүдые;
-Үзэгдэжэ байhан зохёолнуудай байгуулгын (композициин) зүйлнүүдые илгажа ба тэдэнэй үүргэ тодорхойлжо;
-Зохёолой геройнуудай өөрөөрын ба бултандань хабаатай шэнжэнүүдые тодорхойлон, характеристикэ үгэжэ,тэдэндэ авторай ямараар хандажа байhые элирүүлхэ зорилготойгоор геройнуудые зэргэсүүлжэ;
-Эпическэ, лирическэ, драматическа зохёолнуудые илгаруулжа;
-уран зохёолнуудай текст лирическэ, эпическэ, драматическа, жанрай байhаарнь тэдээнииень хараадааа абажа, тодоор уранаар уншажа;
Үзэжэ байhан зохёолой геройнууд тухай, тэдэндэ авторай ямараар хандажа байhые хараадаа абан, hурагша бүхэнэй, бүхы hурагшадай зэргэсүүлhэн аман гү, али бэшэмэл өөрын бодомжолготой сочинени (сочинени –рассуждени) зохёожо;
--Уран зохёолой геройнуудта характеристикэ үгэхэ сложно түсэб табижа;
-Бэеэ даагаад уншаhан литературна зохёолоор, зохёолой, геройнуудта өөрын ямараар хандажа байhанаа харуулан аман гү, али бэшэмэл hанамжа, үгэжэ;
-hурагшадта зорюулжа хэблэгдэhэн научно - популярна номой справочна аппарат, мүн литературна терминтэй словарь хэрэглэжэ.
Система оценивания
Сочинени бэшэлгэ.
I.Бэшэхэ гүрим.
1. Нэн түрүүн найруулгынгаа темэ шэлэгты.
2.Гол бодол яажа элирүүлхэ. Тодорхойлхо.
3.Гол бодолоо элирүүлээд, эпиграф шэлэгты.
4.Түсэб зохеогты.
5. Түсэбэй пункнуудые тодорхойлхо материала тэмдэглэгты, тон шухала бодолнуудаа онсологты.
6. Бодолоо баталhан цитатануудые, жэшээнүүдые абагты.
7.Түсэбэйнгоо ёhоор материала гүримшуулагты.
8.hанал бодолойнгоо удаа дараалан hубариhые, хубинуудайнь хоорондохи холбооень, хэмжүүрынь анхарагты.
9.Бэшэhэн найруулгаяа дэбтэртээ сагаалан буулгажа бэшэгты.
II. Юрэнхы түсэб тухай.
1.Оролто хуби. Автор тухай мэдээн тон тобшоор үгтэхэ. Сочинениин гол бодол шэглэл тодорхойлхо, юун тухай бэшэхэ байhыетнай элирүүлхэ үүргэтэй.
2.Гол хуби. Сочинениин темэ задалжа, гол асуудалнуудые тодорхойлон, тобшололдо асарха зорилголтой.
3.Түгэсхэл.Бэшэhэн матералыетнай согсолхо, онсолхо. Оорынтнай hанал бодол элирүүлхэ ёhотой.
Зохёолго, найруулга сэгнэхэдээ, хоёр сэгнэлтэ табиха:
удхын болон хэлэлгын түлөө;
2) зуб бэшэлгын түлөө;
Сэгнэлтэ Зохёолой удха, хэлэлгэ Зүб бэшэлгэ
5 -хүдэлмэриин удха зохёолой темэдэ таараhан
-алдуу үгы
-Үгын бялиг, элдэб янзын конструкцитай мэдүүлэл ,үгэ зүбоор хэрэглэгдэhэн
-текстын стиль болон уран найруулга тааралданхай
Хүдэлмэри соо хэлэлгын удхада нэгэ дутагдал байжа болохо Бэшэгэй дүримоор,
сэглэлтын тэмдэгээр гү,али
1 грамматическэ алдуу байжа болохо
4
Хүдэлмэриин удха темэдэ юрынхыдоо таараhан
-удхань гол түлэб зүбшье hаа, багахан хазагайтай
-Һанал бодолоо найруулхадаа удаа дарааень бага зэргэ эбдэhэн
-Элдэб янзын лексическэ ба грамматическэ байгуулга хэрэглэжэ шадаhан
-Хүдэлмэриин стиль нэгэдэнги,холбоогоороо ба уран найруулгаараа онсо илгарhан
-Хүдэлмэри соо удхын талаар 2-3-hаа
дээшэ бэшэ, хэлэлгээр 3-4 дутагдал дайралдахадань Бэшэгэй дүримоор 2-3 сэглэлтын тэмдэгээр 1-2 алдуу гү, али бэшэгэй дүримоор алдуугүй аад, 3-4 сэглэлтын тэмдэгээр алдуутай байжа болохо. Мүн 2 гармматическэ алдуу байжа болохо
3 - Хүдэлмэри темэhээ яhала хазагайрhан
- Хүдэлмэри гол шухала зүйлдоо тааранги аад, тэрээн соо зарим нэгэ фактическэ дутагдал гаргагданхай
-Найруулгынгаа удаа дара зари газарта эбдэрhэн
-Үгэ хэлэниинь түлюур, нэгэ янзын байгуулгатай мэдуулэлтэй, үгэ буруугаар хэрэглэhэн
- Хүдэлмэриин стиль нэгэ янза болоогуй,үгэ
хэлэниинь уран хурса бэшэ
- Хүдэлмэри соо 4-hоо дээшэ бэшэ удхын алдуу ба хэлэлгээр 5-6 дутагдалтай
Бэшэгэй дүримоор 4 ба 4 сэглэлтын алдуу гү,али 3 бэшэгэй дүримоор ба 5 сэглэлтын алдуу гү, али бэшэгэй дүримоор алдуугүй аад,7сэглэлтын алдуутай, мүн баhа 4 грамматическэ алдуу гаргагдаhан байхадань табиха
2
Хүдэлмэри темэдэ таараагүй
Олон дутагдалтай
- Хүдэлмэриин бухы хуби хойно хойноhоо бэшэгдээгүй, хоорондоо удхын талаар холбоогүй, хүдэлмэридоо түсэб батимталаагүй
- Хүдэлмэриин үгэ хэлэниинь ядуу, үгэ
үсоон дабтагдадаг, нэгэ янзын богонихон мэдүүлэлээр бэшэгдэhэн, үгэнүүд буруу хэрэглэгдэhэн
-Нэгэ янзын стиль баримталагдаагуй, удхадань 7-hоо дээшэ ба хэлэлгэдэнь 7 алдуунууд хүдэлмэри соо дайралдахадань, мун удхыень юрынхыдоо дамжуулжа шадаагүй байхадань Бэшэгэй дүримоор 7 ба сэглэлтын 7 алдуу гү,али бэшэгэй дүримоор 6 ба сэглэлтын 8 ба тэрээнhээ дээшэ алдуунууд, бэшэгэй дүримоор 5 ба сэглэлтын тэмдэгээр 9 ба тэрээнhээ
дээшэ алдуунууд , бэшэгэй дүримоор 8 ба сэглэлтын тэмдэгээр 6 ба тэрээнhээ дээшэ алдуу, мүн 7 ба тэрээнhээ дээшэ грамматическэ алдуу гаргагданхай
Шүлэг уран гоёор уншалга
Критернүүд ба параметрнууд
«1» «2» «3» «4» «5»
Шүлэг уншаад,
удхыень мэдэнэ Уран гоёор бэшэ,
олон тордиhо-
тойгоор Уран гоёор бэшэ, 2-3
тордиhо-
тойгоор Бага зэргэ гоёор,
тордиhо-
тойгоор Уран
гоёор,
тордиhо-
тойгоор
Перечень учебно-методического обеспечения
Литература для учителя
Б.Б.Батоев «Буряад хэлэнэй бэшэгэй дуримдэ hургаха методико»- Улаан - Удэ: 2001.
«Буряад хэлээр, уншалгаар, буряад литератураар hурагшадай мэдэсэ, шадабари, дадал сэгнэхэ эрилтэ»- Улаан - Удэ: « Бэлиг»,2007.
«Буряад литератураар тестнууд» Х.Дампилова
Б.Б.Батоев «Буряад хэлэнэй ба литературын бэшэгэй дуримдэ hургаха методико» - Улаан - Удэ: 2001.
Батоев Б.Б, Аюрзанайн А.А. «Изложениин текстнүүдэй суглуулбари», - Улаан – Удэ: «Бэлиг»
Диктантнуудай суглуулбари. - Улан-Удэ: 2002.
Х.Дампилова «Буряад литератураар тестнууд»
Лабораторно-практическэ худэлмэринууд
Монголова Г.С.«Формирование коммуникативной компетенции на уроках бурятского языка и литературы»- Улюн: 2008.
Санжадаева Г.С. «Новые технологии на уроках литературы» - Улан - Удэ: «Бэлиг»,2006.
Литература для учащихся:
«Буряад хэлэн» электронный учебник бурятского языка «Сансар» студия, 2006.
Батуева М.Ш., Цыренова Ц.Б «Булагай эхин»-Улан – Удэ: «Бэлиг», 2008.
Дондуков. У -Ж. Ш., Лхасаранова Б.Б. «Учебник бурятского языка», - Улан – Удэ: «Бэлиг», 2006.
Дашиева Л.Д. «Традиционная музыкальная культура бурят» - Улан - Удэ: Изд-во ОАО «Республиканская типография», 2005.
Литературна - художественный журнал «Вершины» - Улаан - Удэ: 2006.
Шойдоков Д-Ц. Ш., Хамаганов В.Ж « Классhаа гадуур уншагдаха ном»-Улан - Удэ
Намжилон.Л.Б, Жамбалова О.Ц. «Буряад хэлэн» - Улаан - Удэ: «Буряадай номой хэблэл»,1993.
Образцы КИМ
Изложени
Тамхинай хорон
Солбон сагаахан кролик хүхюунээр дэбхэрэн наадажа, шэнэ капустын набшаhануудые мэрэжэ байба. Тиин тэрэнэй эдеэндэ оройдоо гансахан дуhал – ямар нэгэ үдхэншэг hаруул шэнгэн зүйл дуhаажа үгэмсөөрнь, кролик тэрэ дороо унаад, амилхаяа болижо, үхэшоо hэн.
Энэ кролигые алаhан шэнгэн зүйл хадаа тамхинда байдаг никотин гэжэ нэрэтэй хүсэтэ хорон юм. Энэ хорон тамхинай утаантай хамта хүнэй уушханда ородог. Тиихэдээ тамхиншан утаа залгиха бүхэндөө хоро оруулна гээшэ. Гэбэшье тамхин хүнэй бэедэ хоро хүргэнгүй hаладагггүй. Никотин болбол үлэ мэдэгээршье hаа. Ходо тамхи татадаг хүнэй шэхэн байн байн хатуу болодог, нюдэнэйнь хараа муудадаг.Тамхи татадаг хүн тубркулез үбшэндэ бэлээр диилдэдэг. Тамхинша хүнүүд бултадаа шахуу ханяажа зободог. Шүдэнүүдынь шарлажа ер муу боложо бутардаг.
Харин тиихэдэ папирос татаха гээшые ямар нэгэн габьяа гаргаhан шэнгеэр тоолодог hурагшад бии ха юм. Энэ габьяань бэедэнь хэр зэргэ хоро хүргэнэб гэжэ тэдэнэр бодоногүй бшуу.
Заримдаа иимэ ушарые ажаглажа болоно.Амандаа папирос зууhан ябажа ябаха, тиихэдээ хойноhоонь баа нэгэхүбүүнhалангүй дахалдажа «Үлөөгыш даа… Үлөөгыш!» - гэжэ гүйжэ ябаха юм.
Тамхинhаа гарахань бэрхэ гэжэ хэлсэдэг. Нэгэ ехэ hайн арга бии- тамхи татажа оройдоошье hураагүй hаа дээрэ!(150 үгэ)
Тест№2
Ч.Цыдендамбаев «Талын аадар»
«Талын аадар» гэhэн рассказай автортай уулзажа хөөрэлдэhэн хүгшэнэй нэрэ хэлэгты.
А) Долгор
Б) Норжимо
В) Дари
Айлшан докторой мартаад ошоhо ном хаана унашаhан байгааб?
А) Пеэшэнэй саана
Б) шэрээгэй доро
В) булан худар
Хүгшэнэй асарhан нимгэхэн номой дээдэ буланда юун гэжэ бэшээтэй байгааб?
А) Ч.Цыдендамбаев
Б) А.Чехов
В) А.Пушкин
Норжимо хүгшэнэй хүбүүнэй нэрэ хэн бэ?
А) Жамбал
Б) Галсан
В) Жалсан
Тэрэ номоо Жалсан хүбүүниинь хүгшэнэй хаана ошоходонь хадагалжа ябахаб?
А) Город ошоходо
Б) Хада гэртээ харихада
В) Айлда ошоходо
Юун соо айлшандаа хүгшөөдэй мангиртай шүлэ дүүрэнээр хээд асарааб?
А) ехэ шаажан улхан соо
Б) табаг соо
В) аяга соо
Хүбүүниинь хаана хүдэлдэг байгааб?
А) колхоздо
Б) Мтс-да
В) гаражда
Жалсан хэды наhатайб?
А) табин
Б) табин хоёр
В) жаран
Амаралтын үдэр хүбүүниинь юугээр гүйлгэжэ ерэдэг байгааб?
А) морёор
Б) машинаар
В) мотоциклаар
Докторой ямар юумыень багша харуулааб?
А) портредыень
Б) дүрэ зурагыень
В)номыень
Шалгалтын тест.
«Талын аадар» гэжэ рассказ соо Норжимо хүгшэн хэдыдэ болоhон ушар хөөрэнэб?
а) 1890-ээд он
б) 1910-аад он
в) 1930-аад он
2. Хүгшөөдэй айлшанаа, зохеолой авторые ямар буряад арадай эдеэгээр хүндэлөөб?
а) тарагаар
б) талхатай, мангиртай шүлөөр
в) бүхэли мяхаар
3. Норжимо хүгшэнэй хүбүүниинь яагаад үбдэhэн байгааб?
а) халдабарита үбшэндэ дайрагдаа
б) аадарта сохюулаа
в) шангаар унаа
4. Хүгшэнэй Жалсан хүбүүе хэн аргалаа гэжэ ойлгобот?
а) А.П. Чехов
б) Ч. Цыдендамбаев
в) Түбэд эмшэн
5. Жалсан хүбүүниинь хаана хүдэлдэг байгааб?
а) хүдөө hаалида
б) МТС-тэ
в) хониной бригадада
6. А.П. Чехов ямар ном мартаhан байгааб?
а) ород уран зохеол
б) медицинскэ ном
в) өөрынгөө зохеол
7. Норжимо хүгшэн докторой номые юундэ гунгарбаа соогоо бурханай номуудтай хадагалжа байнаб гэжэ тодорхой харюу бэшэгты.
Тест № 5
Ч.Цыдендамбаев «Шэнэ байшан»
Санхирай Балдан хэды наhатайб?
А) 40 наhатай
Б) 50 наhатай
В) 75 наhатай
Санхирай Балданайхи хэды хонитой байгааб?
А) Нэгэ
Б) Хоёр
В) Арбаад
Ямар үхэрөө мяхан болгожо худалдаха гэлсээб?
А) малаадайгаа
Б) мухагшанаа
В)сагаан үнеэгээ
Буряад хэлэтэй ород леснигэй ород фамили хэн бэ?
А) Будаев
Б) Мельников
В) Самбуев
Абида баабайн тон дуратай аша хүбүүнэй нэрыень хэлэгты
А) Володя
Б) Саша
В) Самбуев
Шэнэ гэрэй пеэшэн хэн табяаб?
А) Санхиров
Б) Нанзад үбгэд
В) Абида баабай
Санхировай хүгшэнэй нэрэ хэн бэ?
А) Долгор
Б) Пэлмаа хүгшэн
В) Сэсэгмаа
Сонхын шэл хэн отолооб?
А) Мельников лесник
Б) Ойдоб баабай
В) Володя
Хаана шэлэй завод бии гэжэ дуулааб?
А) Захааминда
Б) Улаан - Удэ
В) Шэтэдэ
Гэрэй сонхонуудые хэн шэрдээб?
А) Пэлмаа хүгшэн
Б) Максар дархан
В) Абида баабай
Тест№7
Цырен-Базар Бадмаев
«Будамшуугай орон нютагаар Сережын аяншалга»
Буда Сережа хоёр хаана танилсаhан байгааб?
А) «Артек» лагерьта
Б) Москвада
В) Улаан – Удэ
Сережа ямар станцида бууха байгааб?
А) «Артек» лагерьта
Б) Москвада
В) Улаан – Удэ
Сережа ямар станцида буушооб?
А) 71-дэхи разъездэ
Б) Агада
В) Улаан малшанда
Будын дүү басаган хэн гэжэ нэрэтэйб?
А) Галя
Б) Дулма
В) Сэсэгма
Буда Сережодо ямар нэгэн тиимэ нольбодог, hэбhэ хаядаг амитан тухай хөөрэжэ үгөөб?
А) Хонин
Б) Үхэр
В) Тэмээн
Будын аба хэн гэжэ нэрэтэйб?
А) Доржо
Б) Согто абга
В) Даша
Мүнхэ абга Сережые гэжэ нэрлээб?
А) Хүбүүн
Б) Москвич
В) Сережа
Согто абга Сережа айлшанай сэхэ урдаhаа ямар юумэ харуулаад табяаб?
А) мяха
Б) хониной толгой
В) дала
Будын гэртэхин хүндэтэй айлшанай юу баряаб?
А) төөлэй
Б) ууса
В)үбсүү
Будын эжы хэн гэжэ нэрэтэйб?
А) Дулма абгай
Б) сэсэгмаа
В) Таня
Серёжа мяха эдиhэнэй hүүлээр юу уугааб?
А) Сай
Б) Хүрэнгэ
В) Айраг
Серёжа нүхэрhөө юун тухай hонин юумэ ойлгожо абанаб?
А) Хэрмэн
Б) Тарбаган
В) Баабгай
Приложенные файлы
