Туган авылым

Т_б‰н Мактама №2 урта м‰кт‰бенеS
9 сыйныф укучысы Бадыкоыа Алина Р™ст‰м кызы
Fит‰кче: Вилданова Л‰йс‰н Марс кызы
Туган авылым
З‰й буенда, тау куенында
Тайсуганым, Тайсуган.
Ал булса да, г™л булса да
Бер ген‰ ул Gан с™йг‰н.
Мин _зем х‰зерге вакытта Т_б‰н Мактамада яш‰с‰м д‰, ‰ туган авылым минем Тайсуган. j‰р ялларда, каникулларда туган авылым Тайсуганга кайтам. Авылда минем ‰бием бел‰н бабам яши. €биемнеS”Туган _ск‰н GиреS‰ м‰рх‰м‰тле бул, аны ярат, тарихын ™йр‰н”, - дип k‰рвакыт ‰йтеп тора.
Д™ньяда иS матур авылларныS берсе ул Тайсуган. Ерактан караганда авыл таулар арсында утыра.
Ерак т_гел, тир‰сенд‰
Чишм‰, к_лл‰р, ‰р‰м‰.
Ак мамыктай каз-_рд‰кл‰р
Сибелг‰нн‰р чир‰мг‰.
(Алмаз Х‰мзин).
Бу Gыр с_зл‰ре н‰къ Тайсуганга туры кил‰. Таулар арасында сокланып туймаслык болыннар, челтер‰п ага торган чишм‰л‰р, балыклы-бакалы инешл‰р, ‰р‰м‰л‰р бел‰н уратып алынган елга буйлары, кырлары, урманнары к_Sелг‰ р‰х‰тлек бир‰. АвылныS k‰р сукмагы, юлы, чишм‰се _зенеS, атамасы, тарихы бел‰н ист‰лекле.
Авыл табигатен чишм‰л‰р бизи. Чишм‰, тау астыннан к™меш к_зе бел‰н Gирне тишеп, бик зур кыенлыклар бел‰н саркып чыга, б™др‰ дулкыннар ясап, ‰крен ген‰ ага. АныS к™меш сыман тамчылары кояш нурлары астында энGе б™ртекл‰ре сыман Gемелди.
Чишм‰л‰р ... кемнеS ген‰ к_Sелен‰ илkам салмый да, кемг‰ ген‰ канат куймый да, хыялларын _стерми ик‰н соS алар? j‰р чишм‰неS _з сих‰те бар. € Тайсуган авылыныS тау астыннан ага торган чишм‰не “Тарлау чишм‰се” дип атыйлар. К™мешт‰й саф, салкын суы челтер-челтер Gырлап ага. АныS суын эчс‰S, т‰неS‰ ниндидер сих‰т кер‰. Урманда печ‰н чабучылар, юлчылар чишм‰ суын эчеп сусаганнарын басалар.Борынгы заманнардан ук чишм‰г‰ зур х™рм‰т, сакчыл караш т‰рбиял‰неп килг‰н.
Авылдан ерак т_гел ген‰ урман башлана. Урман _зенеS саф kавасы, яшеллеге, Gырчы кошлары бел‰н _зен‰ энд‰ш‰. Урманны барлык кешед‰ ярата торгандыр дип уйлыйм мин. ТукайныS “Ш_р‰ле” поэмасындагы мондый юллар безнеS авыл урманы турында язылган сыман:
-Бик хозур! Р‰т-р‰т тора гаск‰р кеби чыршы, нарат;
Т™пл‰ренд‰ ятканым бар, х‰л Gыеп, к_кк‰ карап.
Нинди ген‰ ел вакыты булмасын урман кешел‰рне _зен‰ тарта. Ял к™нн‰ренд‰ кешел‰р урманга агылалар. € G‰й уртасында урман аланнарында сир‰к кен‰ булса да чалгы тавышлары ишетел‰. К™зен кешел‰рне _зенеS сап-сары чикл‰векл‰ре, Gил‰к-Gимешл‰ре бел‰н киендер‰.
Авылда нарат., чыршы, каен урманнары шактый. Л‰кин урманга килеп керг‰ч, киселг‰н агач т™пл‰рен, ташланган ч_пл‰рне к_реп й™р‰к ‰рни. Мин _зем табигитьне пычрату, аSа саксыз карауга бик борчылам.
Кешел‰р! Табигатьк‰ м‰рх‰м‰тле булыйк! Аны саклап калу калу ™чен б™тен к™чебезне кызгынмыйк! Табигатьне k‰м аныS байлыгын саклау безнеS бурыч.
Тайсуган авылы г_з‰л д‰, аныS кешел‰ре д‰ минем к_Sелг‰ якын тоела. j‰р кеше д‰ туган ягы турында шулай дип уйлыйдыр. Туган як Gырларга к_чк‰н. Туган як турында шигырьл‰р, поэмалар, хик‰я-повестьлар, н‰серл‰р иGат ителг‰н. Мин д‰ кая гына барсам да, туган ягым, ‰ти-‰нием k‰рвакытта да якын, газиз булыр.
15